Welkom
Nieuws
Omslag
ZOZ
Bibliotheek
Werk
Wonen
Bestellen
Advertenties
Verslag van de Aanloopdag 'Een ander soort geld' oktober 2014
Een groep van veertig mensen verzamelde zich op zaterdag 25 oktober 2014 op de plek van Omslag in Eindhoven voor een inspirerende dag over 'ander geld'. De uitwisseling van kennis en ervaring was al begonnen tijdens een levendig gesprek bij de gezamenlijke lunch. En ook gedurende de rondleiding op de plek van Omslag passeerden al veel onderwerpen de revue.
Verslag: Dick Verheul (Omslag) - Foto's Marta Resink
Hoeveel kennis en ervaring er schuil ging in het gezelschap, kwam goed tot uitdrukking tijdens de voorstelronde. Veel deelnemers waren betrokken bij een initiatief op het gebied van een 'andere' economie, waaronder verschillende LETS-systemen, Transition Towns, regionale geldsystemen en een ruilwinkel. Ook waren er enkele studenten die een project deden rond lokale economie. Andere deelnemers waren meer ambachtelijk bezig op gebieden als permacultuur en bijenhouden.
 |
| Jaap Vink met het boek over 'ander geld' |
De Social Trade Organisation (STRO) onderzoekt en ontwikkelt 'Nieuw Geld' systemen en brengt deze in praktijk en bouwt de benodigde software. Op korte termijn geeft dit sterke en duurzame lokale economieën. Het langetermijndoel is een ander geldsysteem wereldwijd, dat meer mensen de kans geeft zich te ontplooien en de transitie naar een duurzame economie stimuleert.
In de jaren zeventig begon STRO als 'Aktie Strohalm', Nederlands oudste milieuorganisatie, bekend van campagnes als 'Stop Kalkar' (1973), 'Behoud het tropisch woud' (1975) en 'Ecotax-plus: bevrijd arbeid van lasten en belast milieugebruik' (1980). Vanaf 1985 legde Strohalm verband tussen groeidwang en geldschepping en keerde zich tegen rente. Gaandeweg kwamen de analyse van het geldsysteem en het vinden en introduceren van alternatieven centraal. De organisatie deed veel onderzoek naar historische en hedendaagse alternatieven. Vanaf 1994 introduceerde STRO/Strohalm de Local Exchange and Trading Systems (LETS) in Nederland, België en Duitsland, in 1997 volgde het Barter-bedrijf Amstelnet.
Rond de eeuwwisseling raakte STRO betrokken bij Trueque, een beweging in Argentinië met miljoenen deelnemers. In 2003 introduceerde STRO het model voor de community-bank in Brazilië, inmiddels zijn er meer dan zeventig. Er kwamen kantoren in Utrecht, Spanje, Brazilië en Uruguay, met in totaal dertig medewerkers. De aanpak bestaat uit analyse en publicaties van en over geldsystemen, daarnaast het opzetten van demonstratieprojecten, advies en het ontwikkelen van software voor Ander Geld projecten.
Het moet anders
Waarom moet het anders? Jaap Vink noemt de drie belangrijkste tekortkomingen van het huidige geldsysteem.
1. Banken functioneren niet goed
2. Hoge werkloosheid
3. Het huidige geldsysteem stimuleert niet-duurzame keuzes
In Zuid-Europa is jeugdwerkloosheid in veel regio’s rond de vijftig procent. Ook in Nederland is de werkloosheid relatief groot en voorlopig is er nog geen uitzicht op verbetering.
Rente werkt duurzame keuze tegen
Vink illustreert de niet-duurzame werking van geld met een voorbeeld.
1. Iemand verbouwt zijn huis zo duurzaam mogelijk. Het kost €200.000 Omdat de kwaliteit hoog is, gaat het 200 jaar mee. Dus €1.000 per jaar.
2. Iemand anders verbouwt zijn huis zo goedkoop mogelijk. Dat kost €100.000. De kwaliteit is laag, daarom gaat het huis maar 50 jaar mee. Dus € 2.000 per jaar.
Conclusie: duurzaam is de voordeligste keuze
Maar nu komt de rente om de hoek kijken. Beide personen lenen de investering tegen 5 procent rente.
1. De eerste persoon betaalt 5 procent rente over €200.000 = €10.000. Samen met de afschrijving van €1.000 komt dat op €11.000 per jaar.
2. De tweede betaalt 5 procent over €100.000 = €5.000. Daar komt €2.000 afschrijving bij, maakt samen €7.000. Nu is de niet-duurzame keus het goedkoopst.
Dus het soort geld, met rente, wijst in de richting van niet-duurzame keuzes.
De regels van het spel
Het geldsysteem werkt volgens spelregels, net als Monopoly. Van zo'n spel kun je de regels veranderen, waardoor er andere winnaars en verliezers zijn.
 |
| Een beeld uit de presentatie |
STRO bedacht een ander systeem, een samenwerking van 'communities', van mensen en bedrijven die onderling bankieren op een wijze die beter is voor mens, milieu en economie. Deze communities gebruiken het Social Trade Circuit als betaalplatform om elkaar te betalen met eigen digitale ruilmiddelen: credits Een community is een groep particulieren, bedrijven, verenigingen en/of coöperatieven die een gezamenlijk doel nastreven. Doelen kunnen zijn: stimuleren van de lokale economie, duurzaam ondernemen of kunst, meer kunnen investeringen in energie-opwekking of besparing, enzovoort. De leden van een community gebruiken een eigen betaalmiddel voor onderlinge transacties, ze kunnen hun ruileenheid bijvoorbeeld 'eco-credits' noemen. Leden van verschillende communities kunnen ook met elkaar handelen.
Credits zijn voor een bepaalde, afgesproken periode alleen binnen het Social Trade Circuit te besteden. Gedurende die periode zijn geen euro’s nodig en daarom zijn de credits rentevrij. Na afloop van de afgesproken periode zijn de credits buiten het Circuit te besteden met een waarde die gelijk is aan de euro.
 |
| De 'BUBO-rekening' van Omslag |
De voordelen van het 'andere' geld zijn:
1. Het geld blijft langer binnen de eigen community
2. Er komt geld beschikbaar voor leningen voor kleine bedrijven die nu moeilijk aan krediet kunnen komen
3. Het grootste deel van de inkomsten van het Circuit zijn voor de communities
Zo kunnen de communities hun doelen realiseren. Er kan bijvoorbeeld een community zijn voor een circulaire economie of een community voor energie neutraliteit. Mensen zich kunnen dankzij het andere geld ontplooien: banen om te werken, kapitaal voor startende bedrijven, mogelijkheid om te verkopen.
Het Circuit kan alleen goed functioneren als er voldoende bestedingsmogelijkheden zijn voor credits. Minimale aantallen hiervoor zijn:
• 50.000 particulieren
• 10.000 bedrijven
• 5 gemeentes of grote bedrijven die meedoen met 'reverse factoring': gelijk rekening betalen van
leveranciers met credits
• Hoge concentratie deelnemers in aantal regio’s
• Aantal grote bedrijven die meedoen die goede bestedingsmogelijkheid zijn (bv. Greenchoice, Albert Heijn)
 |
| Een van de deelnemers geeft een toelichting op 'YourOwn Gemert-Bakel' |
• Met 10 deelnemers verkoop je een idee
• Met 100 word je nog steeds niet serieus genomen door grote partijen
• Bij 1.000 wordt het interessant
• Bij 10.000 worden we serieus genomen
• Bij 100.000 kloppen grote partijen bij ons aan
(Het eind 2014 opgerichte Circuit Nederland zat begin 2015 op 256 leden, dus van 'niet serieus' op weg naar 'interessant'.)
Kip-ei probleem
Bij het introduceren van een nieuw geldsysteem speelt een kip-ei probleem. Zolang er weinig deelnemers zijn is het moeilijk om mensen en bedrijven erbij te krijgen, want er zijn weinig besteedmogelijkheden van de credits.
Voor dit probleem zijn twee oplossingen denkbaar. De eerste: Maak het mogelijk de credits in te ruilen voor euro's. Als op termijn credits overal besteedbaar zijn (namelijk als euro) is ook met weinig deelnemers deelname aantrekkelijk. Naarmate het aantal deelnemers groeit, komen er meer bestedingsmogelijkheden, de noodzaak om credits buiten het deelnemersveld te besteden wordt kleiner.
De tweede oplossing: door bestaande communities te benaderen zijn er meteen grote aantallen deelnemers.
De eerste strategie werkt goed om individuele bedrijven en particulieren te werven, onder andere via het boek 'Een ander soort geld'. De tweede, werving van communities, is echter het belangrijkste.
Als voorbeelden van bestaande communities noemt Vink initiatieven die de lokale economie stimuleren, zoals Your Own Gemert en Your Own Valkenswaard. Of het kunnen bestaande verbanden zijn op het gebied van duurzaamheid, zoals lokale energie-coöperaties, Transition Towns of Omslag. Of denk aan de creatieve sector: theatergroepen, de Casco community in Utrecht. Ook valt te denken aan het midden- en kleinbedrijf en aan gemeentes. STRO is inmiddels in gesprek met diverse gemeentes, mogelijk komt er een 'pilot' met steun van het ministerie van Economische Zaken.
Circuit en communities
De uiteindelijke structuur zal bestaan uit het 'Circuit' (de infrastructuur) waarbinnen 'Communities' met elkaar handelen.
Het Circuit zorgt voor ondersteuning van de communities met trainingen en faciliteert de onderlinge communicatie. Ook biedt het Circuit het betaalplatform (eerst zal STRO dit doen, later kan het mogelijk uitbesteed) en de ontwikkeling en onderhoud software (STRO). Het Circuit zorgt ook voor een toereikende juridische structuur, steunt ledenwerving en controleert de identiteit van deelnemers. In de tweede fase biedt het Circuit ook kredietbegeleiding, beoordeling en verzekering en beheert het Garantiefonds (eerst STRO, later mogelijk uitbesteed)
Binnen het Circuit zijn Communities actief. Deze zorgen voor hun eigen ledenwerving, beheren de lokale website en betaalplatform, verzorgen de administratie van betalingen en accounts van hun eigen community en beantwoorden vragen van leden.
Als de structuur eenmaal op de rails staat en functioneert, kunnen in de tweede fase leningen worden verstrekt. Bedrijven die nu geen lening kunnen krijgen van banken, kunnen een lening in credits krijgen. Zo'n lening moet terugbetaald worden in credits of gewone euro’s. Wie hiervan profiteert (extra verkopen heeft dankzij lening in credits), betaalt aan het Garantiefonds mee aan kosten van de lening. Daarom kan de lening veel goedkoper zijn dan een banklening.
Wat kunt u doen?
1. Lid worden van Buiten de Banken Om
Het kost € 100,-. Daarvan is € 25,- lidmaatschap en de overige € 75,- is het tegoed waarmee onderling kan worden gehandeld. Aanmelden via
circuitnederland.nl
2. Help met de verspreiding van het boek'Een ander soort geld'
Het boek 'Een ander soort geld' is een doorgeefboek, zodat zoveel mogelijk mensen ervan horen.
Meer op www.strohalm.nl
3. Begin een eigen community
4. Zie ook 'vacatures' op www.socialtrade.nl
STRO zoekt mensen voor algemeen administratief en organisatorisch werk,
PR-medewerkers, mensen voor leesgroepen en cursussen, juridische medewerkers,
software specialisten, een websitebouwer en vertalers.
Bekijk de vacatures
Boek: Een ander soort geld
• Legt uit waarom ander geld nodig is en hoe het werkt
• Is oproep om lid te worden van Social Trade Circuit Nederland
• Doorgeefboek: gratis meenemen als je het doorgeeft
 |
| Deelnemers aan een korte rondleiding nemen een kijkje in de Omslagtuin |
Na de pauze zijn er veel vragen en discussiepunten.
Cyclos
Een deel van de vragen gaat over het computerprogramma 'Cyclos', dat is ontwikkeld door STRO en wordt gebruikt voor de administratie van het Circuit. Ook verschillende LETS-kringen maken er gebruik van. Voor technische vragen kunnen belangstellenden terecht op de website www.cyclos.org. Daar is een rubriek veelgestelde en ook een Engelstalig forum waar gebruikers van het systeem elkaar verder helpen bij technische problemen.
Binnen Cyclos kunnen bepaalde waarde worden ingesteld (de spelregels), elke Community bepaalt zelf hoe dat gebeurt. Er zijn ook contoles ingebouwd, waardoor een administrateur niet ongemerkt instellingen kan veranderen.
Is Cyclos veilig? "Elke software is te hacken", zegt Vink, "maar bij Cyclos is dat nog niet gebeurd". Ethische hackers hebben er wel op verzoek pogingen toe gedaan, om het te testen.
Een community starten
Hoe start je een Community? Het begint ermee serieuze groepen uit te nodigen om alle aspecten door te nemen. STRO kan hierbij ondersteunen met een stadaard-contract, promotiemateriaal, website, procedures. Hiervoor ligt helaas nog gen kant-en-klaar pakket klaar.
Een 'serieuze groep' zou een zekere omvang moeten hebben en in bepaalde mate professioneel moeten zijn, het kunnen ook ZZP-ers zijn.
LETS en ander geld
Zouden LETS-kringen nu moeten overstappen op 'Ander Geld'? Als een LETS-kring momenteel goed draait, laat het dan maar zo, denkt Vink. Overschakelen is omslachtig. De saldo's zouden eerst naar nul moeten worden teruggebracht of er zouden tijdelijk twee systemen parallel naast elkaar moeten draaien.
 |
| Sylvie de Kock vertelt haar verhaal |
Sylvie de Kock, studente aan de HAS in 's-Hertogenbosch, vertelt enthousiast over een onderzoek dat zij samen met twee mede-studenten deed naar de mogelijkheden van een lokale valuta in Het Groene Woud (het gebied tussen Tilburg, 's-Hertogenbosch en Eindhoven). Meer over Het Groene Woud
Your own Gemert-Bakel
Terry van de Vossenberg is een van de mensen achter het initiatief Your own Gemert-Bakel. "Houd geld en werk in de gemeente", is het motto. Hij vertelt dat het zijn ervaring is, dat het voor deelnemers erg belangrijk is dat de 'credits' later weer euro's kunnen worden. Langzaam maar zeker raken meer mensen overtuigd van nut en noodzaak van het initiatief. "Zonder noodzaak werkt het niet", zegt hij. "En dat we STRO achter ons hebben, geeft het project een grotere ruggegraat." Meer op www.yourowngemert-bakel.nl Ook een andere plaats is tijdens de dag vertegenwoordigd: Your own Valkenswaard
Gildemunt
Marc Dekens uit Arnhem vertelt over de Gildenmunt, een plaatselijk betaalmiddel in de Arnhemse wijk Groot Geitenkamp. Geitenkamp is de ambachtswijk van Arnhem, met veel kleine ambachtelijke activiteiten. Bij zo’n ondernemende wijk pas een eigen munt, waarmee bewoners en ondernemers in de eigen wijk aankopen kunnen doen. "Zo stimuleren we dat wat in de wijk wordt verdiend, ook in de wijk wordt besteed," is de gedachte. Plaatselijke ondernemers hebben ook allerlei acties met de Gilden, die voordelig zijn voor mensen en andere ondernemers in de wijk. Meer op www.gildenmunt.nl
 | |
| De deelnemers bereiden de maaltijd | |
 |
| Ook tijdens het eten ging het gesprek onverminderd door |
