Welkom
Nieuws
Omslag
ZOZ
Bibliotheek
Werk
Wonen
Bestellen
Advertenties

Verslag Aanloopdag Bouwen aan gemeenschapsvorming op zaterdag 30 maart 2019 

Op 30 maart kwam bij Omslag een flinke groep mensen bij elkaar om zich bezig te houden met Community Learning. Het was een zonnige dag die begon met een biologisch-vegetarische lunch aan een grote tafel in de tuin. 

Paul Hendriksen gaf die middag een presentatie over Community Learning via de zogenaamde C.L.I.P.S. methode.

Al voor 12.00 uur arriveerden de eerste deelnemers, die kwamen vanuit het hele land en vanuit allerlei velden zoals bijvoorbeeld de permacultuur, gemeenschappelijk wonen en ecodorp-initiatieven.
Er waren mensen uit woongemeenschappen en ecowijken, en mensen met nieuwe initiatieven, waaronder twee vrouwen die lang op het (onlangs ontruimde) ADM-terrein in Amsterdam woonden en nu een nieuwe ADM-droom hebben. Kunstenaars op zoek naar een pand om te kunnen wonen en werken, en geïnteresseerden die kwamen luisteren of die op zoek zijn naar initiatieven waar ze bij aan kunnen sluiten, zoals een vrouw met een mobiel woonhuis.

De onderlinge uitwisseling begon al tijdens de lunch in de zonovergoten tuin. Omslag-medewerkster Marta Resink gaf een korte rondleiding en vertelde over doel, werkzaamheden en activieiten van Omslag, die dit jaar 25 jaar bestaat. Ook Omslag-mederwerker Dick Verheul was de hele dag aanwezig.

Toen rond 14.00 uur alle deelnemers waren gearriveerd, verplaatsten we naar een andere ruimte in het grote pand (het Kloosterhof van Gestel), waar Omslag is gehuisvest., voor het inhoudelijke programma.

Bij binnenkomst van de ruimte was al iets te zien wat intrigeerde: vier cirkels die op de vloer waren aangegeven met plakkertjes. Dat duidde al op de actieve aanpak van deze workshop. Die begon met een voorstellingsrondje: wie ben je, waar woon je en wat is je betrokkenheid bij een gemeenschap.
Daarna was het woord aan Paul Hendriksen, CLIPS-trainer, en mede-initiatiefnemer van de wijk met Aardehuizen in Olst. 

De term C.L.I.P.S. staat voor Community Learning Incubator Project Sustainability. Een moeilijke term die hij in Nederland graag zou vervangen door N.E.S.T.: Nederlandse Ecologische Samenlevings Trainingen). Centraal staat het bouwen aan gemeenschapsvorming.

Eerst vertelde Paul Paul wat meer over de totstandkoming van het Aardehuizenproject in Olst waar hij woont. Die droom ontstond in 2005 (geïnspireerd door de plannen van Ecodorp Brabant, en later voor Ecodorp Boekel) en werd in 2015 gerealiseerd. De initiatiefnemers hebben heel veel geleerd, vooral dat de realisatie nooit wordt zoals de droom. Die is belangrijk om los te laten. Verder zou het fijn zijn geweest als er toen de C.L.I.P.S. methode al was geweest, ze hebben zelf in het proces alles moeten uitvinden. Hoe de droom om te zetten in een realistisch plan en dat uit te voeren, maar vooral hoe je dat doet met elkaar als een gemeenschap in wording.
Paul vertelt nog een aantal kenmerken van het Aardehuis-wijkje. Ze noemen zich geen ecodorp omdat ze de aansluiting bij Olst als dorp belangrijk vinden. Daar zijn initiatieven zoals een Repair Café, een energiecoöperatie en een soepcafé. Ze hebben gekozen voor een kleine omvang van 27 huizen, waardoor iedereen elkaar en elkaars kinderen nog goed kent. De gemeenschap is divers samengesteld, zodat er veel kwaliteiten aanwezig zijn en men flexibel kan werken. De veerkracht is groot.

Daarna schetst hij een beeld van andere organisaties waarbij hij betrokken is: Transitie Nederland (Transition Towns) en de nieuwe wereldwijde beweging Extinction Rebuilding (ER). ER is actief in 100 landen en sinds kort ook in Nederland. Hun doel: regeringen beïnvloeden op het gebied van klimaat en het voorkomen van 'extinction' (uisterven) van de Aarde. Het is een onstuimig groeiende beweging die een werkend ecosysteem gebruikt als metafoor die ook toepasbaar is in een menselijke samenleving.
En Paul is actief betrokken bij GEN Nederland, onderdeel van het Global Ecovillage Network. Hierbij zijn veel ecodorp-initiatieven (rijp en groen) aangesloten voor onderlinge uitwisseling. GEN Nl organiseert ook netwerkbijeenkomsten en trainingen (o.a. CLIPS).

Aan de slag met CLIPS/NEST
Dan begint het echte werk van vanmiddag, de workshop. De CLIPS of NEST methode is een product van Europese samenwerking waarin wordt gebundeld wat de ecodorpen geleerd hebben van het proces dat ze hebben doorgemaakt. 80 tot 90 % van de initiatieven stoppen. Dat is heel veel en dat is niet nodig. Belangrijke reden is dat als er problemen komen, men zich naar binnen richt en daardoor de buitenwereld vergeet. Er komt verstarring. De conclusie was dat er een helpende hand nodig is om dit te voorkomen of om hier uit te komen.

Het C.L.I.P.S. model kent vier cirkels: van binnen naar buiten: IK > WIJ > INTENTIE > STRUCTUUR. Dat zijn de cirkels die ook op de vloer zijn aangebracht. Ze betekenen:
IK: ik als individu stap in mijn groep met al mijn ervaringen, geschiedenis en eigenschappen.
Wat is het WIJ in een gemeenschap ? Hoe ga je met elkaar om en hoe organiseer je je met elkaar ?
Met Intentie worden de missie, visie, doelen en het project bedoeld.
En je hebt een structuur nodig voor de gemeenschap en de buitenwereld die daarop inspeelt.

Paul geeft, voordat de oefeningen beginnen, nog enkele toelichtingen. De structuur zit ook in jezelf. Het idee van twee teams geeft aanleiding tot concurrentie. Dat hebben we meegekregen.
De relatie tussen het IK en het WIJ geeft vaak gedoe: als de ander of de anderen dit doen en we zijn het daar niet mee eens, dan …Vul maar in.
Zoek niet meteen de buitenwereld op als je start, maar pas als je er klaar voor bent. Dan ben je duidelijker naar de buitenwereld.
Een voorbeeld is het verschil tussen Aardehuis en Ecodorp Brabant. Die laatste ging bruisend van start en lieten meteen alles weten op hun website. Ze waren nog niet duidelijk uitgekristalliseerd. Geen gemeente wilde eerst met hen in zee. Aardehuis had al veel meer duidelijkheid en focus toen ze na een periode pas naar buiten traden.

Dan gaat Paul verder in op de vier domeinen van de C.L.I.P.S. / N.E.S.T. methodiek: IK, WIJ. INTENTIE EN STRUCTUUR en legt in elke cirkel een aantal vellen papier waarop de kernbegrippen staan voor die cirkel. Dan gaat de groep met de praktische oefeningen aan de slag.

De eerste oefening: de vier domeinen
Aan alle aanwezigen wordt gevraagd om een steentje te leggen op de plek die ieder het meeste raakt.
De domeinen WIJ en IK kregen de meeste steentjes. Dat werden twee subgroepen.

Kernbegrippen van WIJ zijn communicatie en cultuur, organiseren, groepslidmaatschap, gemeenschapszin, omgaan met conflicten, rituelen vieren, deep sharing en liefde, zorg, seksualiteit.

Communicatie: is belangrijk voor alle onderwerpen in deze cirkel. Het schept duidelijkheid over deze onderwerpen, Deep sharing: delen met elkaar geeft meer vertrouwen. Gemeenschapszin is overkoepelend, IK en WIJ horen daarbij. Omgaan met conflicten in een grotere groep, communicatie die niet goed loopt is vaak een aanleiding. Gedeeld gedachtengoed, sfeer en smaak zijn aanvullend voor met elkaar Wonen. Hoe ver ga je met elkaar? ('Ik doe het voor de Deep Sharing, dieper met elkaar delen en bij elkaar betrokken zijn'). Deep sharing heeft nodig dat we in onszelf thuiskomen en van daaruit met elkaar delen: open en eerlijk. Gemeenschap is een doel én een middel ('Ik kan ook zo centraal blijven staan, dat mensen te weinig ruimte maken voor WIJ zijn, je kunt ook WIJ als eerste hebben en weer terug naar IK of dat klopt. In mijn project mis ik het betrokken bij elkaar blijven
- Hoe vind je elkaar ? En hoe groei je daar zelf weer aan? Zo kan de wisselwerking tussen WIJ en IK er uitzien.

Kernbegrippen van IK zijn: persoonlijke behoeften, achtergrond, intentie en betrokkenheid, houding, capaciteiten en vaardigheden. Elk mens heeft allerlei primaire behoeften die bevredigd willen (moeten?) worden, en iedereen wil als mens gekend, gewaardeerd en geaccepteerd worden. Toch is iedereen verschillend. Het is belangrijk om je eigen behoeften te kennen en te kunnen uitspreken. Je hoeft niet met iedereen close vrienden te zijn. Verwacht niet 'alles' van een groep, dat maakt je alleen maar afhankelijk. Realiseer je ook dat je allemaal een andere achtergrond hebt; leer elkaar ook in dat opzicht beter kennen. Ga uit van ieders positieve intentie om er samen iets moois van te maken en stimuleer je eigen en elkaars betrokkenheid ook door middel van gezamenlijke activiteiten. Zo ontdekt je niet alleen elkaars (verborgen) talenten en vaardigheden, maar ook allerlei karaktertrekjes en (on)hebbelijkheden. Door het oefenen in open communicatie kun je (leren) elkaar op een positieve manier aan te spreken, zodat misverstanden en irritaties zich niet gaan ophopen.

Kernbegrippen bij INTENTIE zijn: positie in de gemeenschap, visie, missie en doelstellingen, aanpassen aan veranderingen, externe relaties en netwerken

Kernbegrippen bij STRUCTUUR zijn: overzicht, bestuur, besluitvorming, toegang tot informatie, eigendom en juridische organisatie, statuten, economische organisatie, status en leiderschap, projectmanagement en feedback.

Een leuke oefening tussendoor in twee groepen (vanwege de verschillen in aanpak). Twee rijtjes mensen staan tegenover elkaar en houden op borsthoogte samen een lichte, flexibele  pvc-buis vast, ieder met slechts een vinger. De opdracht is: leg samen de buis op de grond in zo kort mogelijke tijd. Het was bizar om te merken wat er gebeurde: de buis ging van hoog naar laag en alle kanten op; mensen gaven elkaar opdrachten, begonnen op elkaar te foeteren, door elkaar heen te praten..
En terwijl de ene groep de buis uiteindelijk op de grond had gelegd, zweefde de buis van het andere groepje nog steeds scheef in de lucht... Wat gebeurde hier?

De nabespreking bracht interessante inzichten die te maken hebben met gezamenlijke verantwoordelijkheid, letten op elkaar en luisteren naar elkaar, meebewegen met de groep, vertrouwen, rust, aandacht en natuurlijk leiderschap kunnen aanvaarden. De tweede poging ging opmerkelijk beter en sneller.

Tweede oefening: Deep Sharing
Het onderdeel 'Deep Sharing' - waarvoor veel deelnemers hadden gekozen - is een belangrijk aspect binnen de CLIPS-methodiek. Het gaat dan om het dieper uitwisselen met elkaar over je gedachten, gevoelens en ervaringen om elkaar beter te leren kennen. En als een manier om problemen in een project beter op te kunnen lossen, omdat je jezelf en de anderen beter begrijpt van waaruit ieders inbreng komt.

De vorm van de oefening is een 'vissenkom gesprek', geschikt om een heikel onderwerp te bespreken.
Er kwamen vier stoelen in het midden te staan, drie mensen nemen plaats en voeren een gesprek over een stelling. De vierde stoel blijft leeg; als daar iemand gaat zitten trekt een van andere deelnemers aan het gesprek zich terug. Je praat met een praatsteentje (of talking stick) in je hand. De anderen luisteren zonder te reageren. Pas als je uitgesproken bent, leg je het steentje weer in het midden voor een ander.

De stelling waarmee we oefenden luidde:  'Je kunt alleen een gemeenschap creëren als je je tegen de buitenwereld beschermt'.

Diverse bijdragen uit de ‘Vissenkom’

• Ervaring uit de kraakbeweging: mensen waren sterk op elkaar betrokken als er weer een dreiging van buitenaf kwam, daarna zakte dat in – zonder gemeenschappelijke vijand. Nu is de ADM ontruimd en dat geeft juist weer veel ruimte voor een nieuw begin en meer liefde voor elkaar;

• Heb ook ooit gekraakt maar ben nu met fondsenwerving bezig voor onze organisatie en breng directeuren bij elkaar. Openstaan, wanneer is dat teveel, wanneer heb ik bescherming nodig. Ken de wereld van het systeem nog niet goed maar wil authentiek blijven in wat ik doe;

• Gemeenschappen creëren is nooit sektarisch. Het is een uitdaging om jezelf en anderen niet te labelen als: ik ben van een ecodorp of van de permacultuur. Authentiek blijven en van daaruit verbindingen aangaan;

• Het is zo gemakkelijk om mensen uit te sluiten, dat is een lage stellingname;

• Maak wel eerst je eigen kern sterker en zet daarna de deur open en nodig mensen uit. Bescherm je in de eerste periode tegen de buitenwereld, zoals ook bij een zwangerschap gebeurt de eerste maanden;

• Ik leef al jaren zonder slot op mijn deur, het leven wordt dan zo mooi. Kwetsbaar blijven, delen en koesteren. Mensen uit mijn binnencirkel die met een rugzak leven en een plek nodig hebben kunnen altijd binnen. Een deel van de buitenwereld is dus ook mijn buitenwereld;

• Mijn deur is altijd open en kom als het regent vooral binnen. Mensen komen dan ook wat brengen. Je niet beschermen creëert veel gemeenschap;

• Geef de gemeenschap jouw commitment op langere termijn zodat je een team en de financiering met elkaar goed van de grond kunt krijgen. Soms moet je een steen van de berg afgooien en iets toch doen ook al is er geen geld. Benut de gratis Online diensten;

• Jezelf kunnen aanpassen is ook jezelf beschermen. Met de wind meebuigen. Boos worden op het systeem werkt niet. Essentieel is om de vraag te kunnen stellen: Hoe kunnen we dit samen oplossen;

• Met mensen samen wonen betekent soms ook je aanpassen omdat anderen anders denken, waarden botsen dan. Dan is het moeilijk om op te blijven komen voor mijn waarden;

• Weerloosheid is liefde.

De ervaring van de deelnemers met deze oefening was dat Deep Sharing het mogelijk maakt om alles bespreekbaar te maken vanuit een diepere laag.

Rondje Popcorn
En toen was het vijf uur; tijd om te stoppen. De middag eindigde met een afscheidsrondje in de vorm van Popcorn: zeg in een paar woorden wat er in je op popt. Wat werd er zoal gezegd: verrassend, meer, wil dit meteen verder vertellen, inspirerend, samen iets willen maken is hartverwarmend, mooie nieuwe contacten, afwisselende vormen, veel mooie mensen, pvc gaan kopen, hoe vertel ik dit compact verder.

Veel dank aan Paul Hendriksen, die deze middag op een deskundige, flexibele, betrokken en speelse wijze begeleidde, en daarbij ook zijn eigen ervaringen inbracht.
Als dank voor deze informatieve en inspirerende middag, overhandigde Marta hem namens Omslag een exemplaar van het gloednieuwe boek 'Ecovillages around the world', met beschrijvingen van twintig ecodorpen wereldwijd.

Nadat het lokaal met vereende krachten weer was opgeruimd, vertrokken de deelnemers in opgewekte stemming weer huiswaarts; er werden veel adressen uitgewisseld. Niet iedereen ging direct aar huis; zo'n tien mensen bleven nog een hapje mee-eten en gingen samen met Dick Verheul de tuin en de keuken in om samen een lekkere maaltijd te bereiden. Die stond binnen een uur op tafel.

   

   

- Paul Hendriksen is bereikbaar via  paul.hendriksen ( at ) aardehuis.nl;   tel. 0570-595831 (Transitie telefoon).  Hij wil graag met een groep landelijke trainers dit werk verder gaan verspreiden.

- De CLIPS-methodiek wordt beschreven in een uitgebreide Nederlandstalige handleiding, die ook bij Omslag verkrijgbaar is a 10 euro: omslag.nl
  De handleiding is ook gratis te downloaden van de website van GEN-Nl: pdf-bestand: clips.gen-europe.org

- Meer over CLIPS en het Nederlandse Ecodorpen Netwerk (GEN-Nl): ecodorpennetwerk.nl

- Website van het Servicepunt Anders Wonen Anders Leven (van Omslag): www.omslag.nl/wonen

- Laatstverschenen maandelijkse elektronische nieuwsbrief over Anders wonen Andes Leven (gratis abonneren, vrijwillige donatie): omslag.nl

- Aardehuizen Olst: aardehuis.nl

- Transition Towns in Nederland: transitiontowns.nl/

- Extiction Rebellion in Nederland: extinctionrebellion.nl

- het boek 'Ecovillages around the world bestellen (20 euro): omslag.nl

De deelnemers aan deze Aanloopdag zijn onder meer betrokken bij deze initiatieven en projecten:

- Permacultuur Centrum Nederland: permacultuur.org/docenten
- Hoogstraatgemeenschap Eindhoven: hoogstraatgemeenschap.nl
- Ecologisch initiatief Het Groene Spoor, Oosterbeek: hetgroenespooroosterbeek.nl
- De Oersprong: deoersprong.nl
- Duurzaam Wonen Overbetuwe / ecowijkje De Groene Morgen in Hemmen/Zetten: duurzaamwonenoverbetuwe.nl
- Meergeneratie woongemeenschap Eikpunt in Nijmegen-Lent: woongemeenschapeikpunt.nl
- Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG): cveg.nl
- Jeannette Noëlhuis, Amsterdam: noelhuis.nl
- Centraal Wonen Houtwijk, Den Haag: cwhoutwijk.nl
- Marja Olff: www.sohambabajeemissions.com  en  www.makarerbaulmela.com