Agenda, Actueel nieuws en Prikbord - Anders Wonen Anders Leven

Omslag bestaat 25 jaar.

In het weekend van 17 t/ 19 mei vierde Omslag Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling zijn 25 jarig bestaan met een uitbundig festijn..

In 25 Omslag-jaren is enorm veel werk verzet en zijn tal van ontwikkelingen in beweging gekomen. Van elk Omslag-jaar is een foto-verslag beschikbaar waarin die ontwikkelingen in beeld komen. Bekijk hier het Omslag-jaar 2018 >>>

Kijk hier wat Omslag zoal doet >>>

T

er gelegenheid van 25 jaar Omslag maakten drie muzikanten het lied 'Duizend Doeners Dansen', met een filmpje erbij. Bekijk het hier >>>

Dit lied werd zaterdag 18 mei ook live ten gehore worden gebracht in de tuin van Omslag! Bekijk het hier >>>

Verspreid over het jaar organiseren we allerlei kleine en grote activiteiten.
Overzicht van activiteiten >>>

Nieuwsbrief #134 'Anders Wonen Anders Leven' is uit!

Op 25 april 2019 verscheen een verse elektronische nieuwsbrief Anders Wonen Anders Leven. In deze editie opnieuw veel nieuwe initiatieven rond sociaal en ecologisch gemeenschappelijk wonen. Met daarnaast volop kort actueel nieuws en berichten met betrekking tot 'anders' wonen en leven en duurzaam bouwen.

Daarnaast biedt editie #134 van deze nieuwsbrief ook volop informatie en inspiratie over ontwikkelingen in bestaande projecten, oproepen van mensen die medestanders zoeken bij het realiseren van hun woondromen, wonen in (zeer) kleine huizen en nog veel meer. De nieuwsbrief biedt ook de vaste rubrieken 'Nieuwe initiatieven rond gemeenschappelijk wonen', 'Woongroepen zoeken bewoners' en 'Kennismaken met projecten'. Er is aandacht voor actuele ontwikkelingen rond wonen in een tiny house, duurzaam bouwen en nieuws over verwante ontwikkelingen in andere landen.

Klik hier om de nieuwsbrief te lezen.

Belangstellenden kunnen zich gratis abonneren op rechtstreekse toezending.

De nieuwsbrief wordt ongeveer eens per maand verstuurd naar ruim 4.550 belangstellenden, voornamelijk in Nederland en Vlaanderen.

De Nieuwsbrief Anders Wonen Anders Leven wordt samengesteld door het landelijk Servicepunt Anders Wonen Anders Leven, een initiatief van Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling.

De eerstvolgende editie zal wat langer op zich laten wachten, wegens grote drukte bij Omslag i.v.m. de jubileumactiviteiten.

Stuur nieuws, oproepen, aankondigingen en reacties naar: marta (at) omslag.nl

Een abonnement op de nieuwsbrief is gratis. Een vrijwillige donatie wordt zeer op prijs gesteld - donateurs worden (desgewenst) vermeld op de website.

Ook het tijdschrift ZOZ, uitgave van Omslag, bevat telkens een vaste rubriek met nieuws rond 'anders' wonen en leven. Proefnummer aanvragen >>>

Nieuw boek: Ecovillages around the world

Met zoveel initiatieven voor ecodorpen in Nederland op stapel, heeft Om

slag een inspirerend boek in de wederverkoop genomen: Ecovillages around the world.

Als eerbeton en dankjewel aan Hildur Jackson, oprichter van het Global Ecovillage Network, verscheen een prachtig boek met portretten van twintig gerealiseerde ecodorpen wereldwijd.

Van de al lang bestaande en bekende gemeenschappen als Findhorn in Schotland, Auroville in India en Ithaca in de VS, tot initiatieven als Hua Tao in China, SEKEM in Egypte, Choloco in Tanzania en Narara in Australië.
De beschreven ecodorpen in Europa zijn: Solheimar (IJsl.), Damanhur en Torri Superiore (It), Svanholm en Permatopia (De), Lilleoru (Estl.) Tamera (Po), Sieben Linden (Du) en Hurdal (No), naast projecten in Brazilië, Mexico en Israël. Overal worden de uitgangspunten van het ecodorp-concept op eigen wijze en binnen de eigen cultuur tot leven gebracht. En dat leverde een enthousiasmerend boek op met ook nog eens 300 kleurenfoto’s. Met achterin een uitleg van de werkwijze van het Global Ecovillage Netwerk, de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties en een toelichting op de wereldwijd toegepaste, holistische ‘duurzaamheids-mandala’.

Blader door het boek: www.findhornpress.com

Het boek telt 176 pagina's en wordt uitgegeven door Findhorn Press in de VS.
Om hoge portokosten en omslachtige betalingshandelingen te voorkomen, heeft Omslag het boek in de wederverkoop genomen, zodat het nu snel en makkelijk te bestellen is voor maar € 20,00 + € 2,- porto:

Bestellen bij Omslag scheelt ook hoge portokosten en omslachtige banktransfers. Het full colour boek telt 176 pagina's op A4-formaat. Hier bestellen >>>

Overzicht van ecodorp-initiatieven in Nederland: www.omslag.nl

Verslag Aanloopdag over gemeenschapsvorming beschikbaar

Op zaterdag 30 maart vond bij Omslag een drukbezochte en boeiende Aanloopdag plaats over de CLIPS-methodiek: een ondersteuningsprogramma voor (eco)gemeenschapsprojecten. Paul Hendriksen verzorgde een introductie van dit nieuwe model voor gemeenschapsontwikkeling.

Een vitale, duurzame gemeenschap vormen is niet altijd zo eenvoudig. Uit internationaal onderzoek blijkt dat 80% van de initiatieven het niet redt, meestal om sociale redenen. Hoe neem je met elkaar besluiten, hoe ga je om met conflicten, hoe maak je collectieve dromen waar? Hoe zorg je dat je/jullie enthousiasme van het begin, ook werkelijk op aarde komt en een duurzame gemeenschap wordt?
CLIPS staat voor: Community Learning Incubator Programme for Sustainability. In 2018 werd deze methode ook in Nederland geïntroduceerd. De basis is een handig model voor gemeenschapsontwikkeling, met aandacht voor vier elkaar aanvullende domeinen: het individu (‘Ik’), de gemeenschap (‘Wij’), de gezamenlijke visie en missie en doelen (‘Intentie’), en de organisatie en omgeving van het initiatief (‘Structuur’).

CLIPS kwam tot stand als resultaat van een samenwerkingsverband van ecodorp-initiatieven uit negen Europese landen, waaronder Nederland.
Feitelijk is CLIPS een praktische bundeling van ervaringen en inzichten van reeds langere tijd bestaande ecodorp-projecten in heel Europa. Binnen CLIPS zijn die uitgewerkt in een oplossingsgericht programma om bestaande en kersverse gemeenschapsprojecten te ondersteunen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een goedgevulde gereedschapskist aan manieren en middelen die zichzelf in de Europese ecodorpen-praktijk meermaals hebben bewezen.

Van deze dag is een uitgebreid inhoudelijk verslag gemaakt. Hier te lezen >>>

CLIPS Handleiding ook te koop bij Omslag

Omslag heeft de informatieve, Nederlandstalige handleiding over de CLIPS-methodiek in de verkoop genomen: een praktische gids voor wie betrokken is bij (de opstart van) een gemeenschapsinitiatief.

CLIPS staat voor: Community Learning Incubator Programme for Sustainability. Het is een ondersteuningsprogramma voor (eco)gemeenschapsprojecten. CLIPS kwam tot stand als resultaat van een samenwerkingsverband van ecodorp-initiatieven uit negen Europese landen. Ook het Nederlandse Ecodorpennetwerk (GEN Nederland) heeft hierin deelgenomen. Op dit moment zijn er twee CLIPS-trainers in Nederland actief en het plan is om er op termijn meer op te leiden.

Ben je net aan het opstarten met een ecodorp- of ander gemeenschapsinitiatief? Draai je al een tijdje met een groep en ben je op zoek naar wat de volgende stap moet zijn? Of loop je misschien vast op bepaalde onderdelen in dat proces? Initiatiefnemers hebben niet alleen een grote verantwoordelijkheid bij de opstart, maar juist ook om het project op een zodanige manier te laten groeien dat de gemeenschap sterker wordt en dat hoop en doel overeind blijven. Elk van de vier domeinen – individu, gemeenschap, intentie en structuur – wordt uitgebreid behandeld en voorzien van praktijkvoorbeelden, van persoonlijke behoeften en groepsidentiteit, communicatie, besluitvorming en omgaan met conflicten, tot eigendom en juridische organisatie, projectmanagement en het belang van vieren, rituelen en gezamenlijke activiteiten.

De brochure telt 60 pag. A4. Prijs € 10.- (plus € 2 porto) . Bestellen >>>

NB: De CLIPS-methodiek werd op 30 maart 2019 bij Omslag gepresenteerd door Paul Hendriksen, tijdens een drukbezochte Aanloopdag. Het verslag van deze boeiende dag is beschiikbaar. Klik hier >>>

Enquête praktijkervaringen gemeenschappelijk wonen

De Vereniging Gemeenschappelijk Wonen verzamelt praktijkvoorbeelden voor de publicatie van een inspiratieboekje.

‘Waarom moeilijk doen als het samen kan?’ is een bekende Loesje-tekst. Toch blijkt in de praktijk dat samen leven, samen werken en samen beslissingen nemen, niet altijd makkelijk is. De Vereniging gaat daarom op onderzoek uit: hoe kan je het samenwonen in woongemeenschappen makkelijker en prettiger maken? Op basis van de honderden jaren aan ervaring maken ze een boekje met voorbeelden van wat woongemeenschappen doen om het samenleven zo plezierig mogelijk te maken. Daarbij doen ze een beroep op mensen met ervaringen.

Centraal Wonen-projecten, woongroepen, woonwerkgemeenschappen, woongemeenschappen van ouderen, ecodorpen, wooncoöperaties, CPO-projecten en andere woongemeenschappen worden opgeroepen om de enquête in te vullen op: www.gemeenschappelijkwonen.nl/vragenlijst-inspiratieboekje. Ook zal een aantal woongemeenschappen worden benaderd voor een telefonisch interview.

Het inspiratieboekje zal worden gepubliceerd op de website van de Vereniging en wordt daarmee gratis toegankelijk.

Eerste zelfbouw-wooncoöperatie: De Warren in Amsterdam

De Warren gaat als eerste zelfbouw-wooncoöperatie 36 duurzame en betaalbare sociale- en middeldure huurwoningen realiseren op Centrumeiland in Amsterdam.

De trekkersgroep bestaat uit ontwerpers, duurzame-, sociale- en culturele ondernemers met ervaring in circulaire bouw en gebiedsontwikkeling, sociale- en maatschappelijke innovaties en gemeenschapswonen. De groep zet haar kennis en ervaring in om een wooncoöperatie te realiseren waarin ruimte is voor zorg voor elkaar, voor de omgeving en de stad. Doel is om 16 sociale- en 20 middenhuur woningen te realiseren. De plannen worden ondersteund met een crowdfunding om in de huidige bouwwoede de huren betaalbaar te houden en maximaal te investeren in duurzaamheid. De Warren wordt gedragen door meer dan 50 actieve deelnemers. De provincie Noord-Holland heeft een lening aangeboden voor de planontwikkelingsfase van het project. Web: dewarren.co

Onderzoek naar collectieve woonvormen voor ouderen

Een groep onderzoekers en studenten onderzocht de behoeften en mogelijkheden van huisvesting van ouderen in collectieve woonvormen. Hun conclusie: er is behoefte aan een woongroep 2.0.

Huisvesting voor ouderen is één van de grote opgaven waar Nederlandse steden de komende decennia voor komen te staan. Oorzaak is de vergrijzing. De Haagse Hogeschool en de Erasmus Universiteit Rotterdam hebben onderzoek gedaan in hoeverre bestaande woongroepen hiervoor een oplossing kunnen bieden. De conclusie? Toewerken naar een woongroep 2.0, met een combinatie van wonen, zorg en welzijn.
Het onderzoek werd uitgevoerd in acht verschillende woongroepen in Den Haag, Rotterdam en Deventer om meer inzicht te krijgen in: Waarom kiezen ouderen voor een woongroep en welke voor- en nadelen brengt het met zich mee? Welke vormen van ondersteuning ontvangen ouderen vanuit de woongroep? En wat betekent dat voor de gevoelens van eenzaamheid en de zorgondersteuning die zij van anderen formeel en informeel ontvangen? Daarnaast is ook gekeken naar hoe en door wie de toegang van ouderen tot een woongroep wordt bepaald, en op welke wijze het lokaal, landelijk en Europees beleid van invloed is op woongroepen en welke kansen en bedreigingen brengt dit met zich meebrengt. Meer over dit onderzoek >>> Direct naar het rapport >>>

Het onderzoek krijgt vanaf mei 2019 een vervolg in het tweejarige project: ‚Naar verantwoorde rebellie: governance en inspraak bij collectieve woonvormen voor ouderen’.

De uitkomsten van dit onderzoek vertonen veel verwantschap met een onlangs gehouden enquete onder leden van de Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk Wonen van Ouderen. Zie hier >>>

Veelbelovende kansen voor kleine huizen in nieuw bos

Tijdens een informatiebijeenkomst op 17 december werden de mogelijkheden verkend voor de functiecombinatie nieuw bos en wonen in kleine huizen. Het was ook de kick off voor het Testlab Nieuw Bos en Tiny Houses.

In februari 2018 presenteerde het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) het rapport 'Nieuw bos en klein wonen'. Het geeft weer hoe de ambitie van onze overheid om 20.000 hectare nieuw bos te creëren financieel rendabel gemaakt kan worden door het te combineren met Tiny House bewoning. Volgens Guido Enthoven van het IMI kunnen maar liefst 60.000 Tiny Houses gerealiseerd worden in deze praktische functiecombinatie.

Gemeenten moeten aan de slag met de klimaatdoelstellingen en hebben een behoorlijke woningopgave. Tiny House aspirant bewoners kloppen daarnaast in toenemende bij hen aan met de vraag waar wonen in een Tiny House is toegestaan en of de gemeente een locatie beschikbaar wil stellen. Er komen dus behoorlijk wat vragen op de gemeenten af waar men niet direct een antwoord op heeft en er is vaak beperkt capaciteit beschikbaar om deze antwoorden te vinden. De meest efficiënte weg is om samen met andere gemeenten de functiecombinatie nieuwe natuur en klein wonen te onderzoeken, met ondersteuning van een team van ervaren specialisten op het gebied van natuurontwikkeling en Tiny Housing.

De gemeenten Wageningen, Zwiindrecht, Nijmegen, Horst aan de Maas en Zeewolde namen deel aan de eerste Community of Practice, om samen oplossingen te zoeken voorde vraagstukken die bij een dergelijk project komen kijken. De resultaten van de eerste business cases zien er veelbelovend uit.
Gemeenten, provincies, boeren, ondernemers en initiatiefnemers die ook willen deelnemen aan Testlab Nieuw Bos en Tiny Houses kunnen zich nog steeds aanmelden. Het initiatief ligt in handen van het IMI en de Natuurverdubbelaars, met steun Tiny House Nederland, Staatsbosbeheer en Link in Green.
Uitgebreide informatie over de kick off en het Testlab >>>

Ook wonen in een klein huis in het bos?

Marjolein Jonker (Tiny House Nederland) is een register gestart om (aspirant) bewoners van Tiny Houses die een woonlocatie zoeken te koppelen aan nieuwe en bestaande initiatieven voor tiny housing.
Gemeenten en corporaties die (aspirant) bewoners zoeken kunnen een overzicht van de geregistreerde bewoners in hun werkgebied opvragen zodat zij contact op kunnen nemen met deze mensen. Registratie voor particulieren kost 10 euro.
Lees verder >>>

Mobiel ecodorp Ppauw op Wageningse berg bestaat vijf jaar

Ppauw is een vrijplaats voor ecologische experimenten, op de Wageningse berg. De bewoners voelen zich uitgedaagd om met een passende ecologische voetafdruk te leven in hun mobiele ecodorp, dat bruist van de bedrijvigheid. Op 1 april 2019 vierde Ppauw zijn vijfjarig bestaan met een festival.

Op 1 april 2014 werd de ruïne van ziekenhuis Pieter Pauw, letterlijk op de rafelrand van Wageningen, nieuw leven ingeblazen door de Grassmoawer, een lokale band. Zij ontwikkelden de plek tot een culturele rafelrand, met gedoogsteun van eigenaar Smink en de gemeente Wageningen.
Op het terrein, omgedoopt tot ecodorp Ppauw, woont en werkt een groep mensen op een behoorlijk zelfvoorzienende manier.Er zijn geen aansluitingen voor gas, water en licht, een extra stimulans om deze zaken inclusief compostering en grijs water zuivering lokaal aan te pakken. Daarnaast zijn de bewoners druk met tal van technische en maatschappelijke experimenten, van een zonnegenerator en compostoiletten tot een eetbare bostuin en lokaal geld. Er wordt ook gewoond in experimentele behuizingen: tiny houses en een boomhut.

De bewoners organiseren activiteiten: een scholenprogramma 'Hoe overleef je een ecodorp?', bedrijfsuitjes en rondleidingen. Elke maandagavond worden er pannenkoeken gebakken, er zijn klusweekenden, op sommige zondagen is er een theecafé en binnenkort start eens per maand een lokale keuken, in combinatie met een spreker of een film. Ppauw verhuurt verschillende materialen voor educatieve evenementen en festivals, en de projectruimte van het dorp is bespreekbaar (pitchen tijdens pannenkoekenavond!).

Je kunt vaste bewoner worden als je ondernemend bent en iets toevoegt aan het ecodorp; er is nu behoefte aan een cateraar, tuinder en fietsenmaker. Studenten en jonge wereldreizigers kunnen als tijdelijke bewoner tot maximaal een jaar op Ppauw wonen. Een deel van de woonkosten wordt in de vorm van verantwoordelijkheid voor klussen voldaan. Wie wil meedoen aan een klusweekend moet zich vooraf aanmelden.
Ppauw is elke zondag open voor bezoekers, vanaf 13.00 uur.
Adres: Scheidingslaan (route), Wageningen. Naar de website >>>

NB: Op de website staat een handleiding voor iedereen die ook gratis een ecodorp wil beginnen. Kijk hier >>>

Stimuleringsregeling voor nieuwe vormen van wonen-met-zorg voor ouderen

Het ministerie van BZK heeft op 2 februari 2019 een nieuwe stimuleringsregeling aangekondigd om de financiering van nieuwe vormen van wonen-met-zorg voor ouderen vlot te trekken. De regeling is vooral interessant voor ouderen met lagere- en middeninkomens.

Dit is ook goed nieuws ook voor collectieve wooninitiatieven, zoals voor de bouw van een hofje of de transformatie van een oud schoolgebouw in appartementen voor een groep ouderen. De praktijk wijst uit dat op dit moment banken, pensioenfondsen en investeerders maar beperkt middelen ter beschikking stellen om innovatieve woonvormen voor de doelgroep van ouderen met lagere- en middeninkomens tot stand te brengen, vanwege de risico’s en het beperkte rendement. Met de regeling worden de risico’s afgedekt die niet in de markt worden gedekt.

Het gaat specifiek om vernieuwende, kleinschalige en geclusterde woonzorg-arrangementen voor mensen met laag- of middeninkomen met levensloopbestendige of gemakkelijk aanpasbare woningen. Dit kunnen zowel huur- als koopwoningen zijn, al dan niet in combinatie met elkaar. Hierbij wordt uitgegaan van een minimum van vijf en een maximum van 40 wooneenheden. De regeling is erop gericht dat de woonzorgarrangementen leiden tot minder zorg en/of ondersteuning, dat de woonzorgvormen leiden tot ontmoeting (sociale cohesie) en dat van uit de initiatieven diensten en zorg in de omgeving goed toegankelijk zijn. De regeling wordt voorjaar 2019 opengesteld.
Lees hier de aankondiging van de overheid >>>

Stichting Knarrenhof heeft een belangrijke inbreng gehad bij de totstandkoming van deze regeling. Er zullen ongetwijfeld snel meer Knarrenhofjes gaan komen.

Ook Cooplink, kennisnetwerk van wooncoöperaties is ingenomen met de nieuwe regeling, die een forse stap voorwaarts is om wooncoöperaties tot realisatie te brengen.

De meerwaarde van gemeenschappelijk wonen van ouderen

Gemeenschappelijk wonen van senioren heeft grote meerwaarde. Dat blijkt uit een enquête van de Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO). Contact met anderen, de steundie men ervaart, en de levensloopbestendigheid van de woningen maakt dat bewoners verwachten langer zelfredzaam te blijven.

Uit de enquête 'Meerwaarde en knelpunten gemeenschappelijk wonen' blijkt onder meer dat nagenoeg alle ouderen die in woongroepen wonen (96%) de onderlinge steun en hulp, zonder in de hulpmodus te schieten, het meest waarderen. Ook het goede buren zijn (85%), gezelligheid en sociaal contact (84%) staan hoog in de top tien. Maar: bijna driekwart (74%) van de ouderenwoongroepen in de (sociale) huursector, ondervindt problemen met de maximale inkomensgrenzen, als gevolg van het ‘passend toewijzen’; 44% moet daarom soms geschikte kandidaten weigeren. 43% heeft moeite om geschikte nieuwe huurders te vinden. Enkele conclusies:

Gemeenschappelijk wonen heeft grote meerwaarde, deze moet beter bekend worden
Huurprojecten hebben veel last van de strakke regels voor passend toewijzen. Woongemeenschappen hebben meer invloed nodig op wie er komt wonen
Koopgroepen hebben behoefte aan goede juridische informatie over verkoop.

Naar de enquete >>> Lees het persbericht >>>

De enquête van de LVGO bevestigt de bevindingen van het onlangs verschenen rapport ‘Wisselend bewolkt’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

De LVGO is in 1984 opgericht om ouderen te informeren, adviseren en ondersteunen bij het oprichten van een woongemeenschap. Inmiddels zijn er 150 woongemeenschappen van ouderen aangesloten bij de LVGO. De meeste woongroepen zijn zelfstandige, levensloopbestendige woningen met gemeenschappelijke ruimtes en gedeelde voorzieningen. Web: www.lvgo.nl

Nuttige brochures om te downloaden:
- Stappenplen 'Samen met andere ouderen een woongemeenschap starten (pdf)
- Een woongemeenschap is dat iets voor mij? (pdf)

KilimanjaroWonen begeleidt groepen 50plussers bij het realiseren van gemeenschappelijk wonen (CPO in de koopsector). Er zijn al flink wat projecten gerealiseerd en er lopen nieuwe initiatieven, voornamelijk in Noord-Brabant. Een filmpje over hun aanpak >>>

Nieuw initiatief: ecodorp Nederasselt

Op de grens tussen Brabant en Gelderland ontstaat een ambitieuze leef-, woon-, werk- en zorggemeenschap, waarin aandacht is voor alle domeinen van leven. En waar ook plek is voor kwetsbare mensen.

Op een prachtige locatie aan de rand van een natuurgebied met centraal twee prachtige rijksmonumenten, een oude graanmolen en een boerderij zal zich een ecodorp ontwikkelen met als kernwaarden: integraal, duurzaam, bewustzijnsontwikkeling, verantwoordelijkheid, autonomie en verbinding en zoveel mogelijk zelfvoorzienend. Met het woord integraal proberen we de kernwaarden van het plan samen te vatten: welzijn en weldoen, zorg voor eigen gezondheid en bewustzijnsontwikkeling, verantwoordelijkheid voor duurzaam, regeneratief circulair en heilzaam bouwen met een innige band tussen cultuur en natuur, en een open samenleving met aandacht en voortdurende ontwikkeling van verbinding, groei en zorg voor kwetsbare mensen.

Het initiatief komt AnneMarie Wiltingh (coach) en Joop de Vette (huisarts). Zij hebben de locatie inmiddels aangekocht. Na een openingssymposium in januarii 2019 ontstond een projectgroep van twintig mensen, die de plannen verder gaat ontwikkelen. Op hoofdlijnen voorzien de plannen in: acht (geschakelde) wooneenheden voor dementerenden en hun partner, twee gezinshuizen met ieder 6-8 kinderen (waaronder een huis voor moeder en kind), twee woningen voor statushouders met hun gezin en twee tot vier woningen voor mensen met burn-out/herstellend van verslaving of ziekte.

Voor een gemeenschap die deels verantwoordelijk is voor de zorgbehoevende c.q. kwetsbare medemens, is een verhouding van gezond t.o.v. zorgbehoevend rond 75%-25% en dit betekent tussen 60 en 70 bewoners. De kern van het ecodorp zal worden gevormd door de bewoners van 24 tot 30 woningen voor mensen die deelgenoot zijn van dit vernieuwende proces. Daarnaast is de wens om de aanwezige monumenten integraal onderdeel te laten zijn van de gemeenschap, bijvoorbeeld als leer/werkplekken, een ontmoetingsplaats voor mensen uit het dorp en een informatiecentrum. Om het dorp tot ontwikkeling te brengen zijn nog grote stappen nodig.
De website biedt meer te informatie en ook data voor volgende bijeenkomsten: www.ecodorpnederasselt.nl

Ecodorp Boekel zoekt bewoners

Nu coöperatie Ecodorp Boekel de grond heeft aangekocht voor de bouw van een ecodorpje met dertig zeer energiebewuste huizen en allerlei innovatieve voorzieningen, worden nog enkele bewoners gezocht.

De tien tijdelijke woningen op de locatie zijn momenteel allemaal bewoond. Begin 2019 telt ecodorp Boekel twintig (aspirant-)leden: volwassenen en 9 kinderen. Van de 30 nieuw te bouwen woningen zijn er al dertien gekozen door huidige leden. Daarnaast zijn er verschillende mensen in de aanmeldingsprocedure om lid te worden. Als ze lid zijn mogen ook zij een huis kiezen. Er is nu nog ruimte voor een paar nieuwe bewoners.
Zij doorlopen een intensieve kenismakingsperiode alvorens ld te worden van de wooncoöperatie. Van alle bewoners wordt ook een actieve investering qua tijd en financiën verwacht.

Elke derde zondagmiddag van de maand is er een uitgebreide presentatie, met rondleiding door het ecodorp-in-aanbouw. Meer >>>

Meer over Ecodorp Boekel >>> Mee-investeren in Ecodorp Boekel >>> Aankoop van de grond in de krant >>>

Korte documentaire over Ecodorp Boekel bij Omroep Human (feb. 2017) >>>

Duitse GLS Bank verkent Nederland

Met de medefinancierng van twee sociaal-ecologische woon(werk)projecten in zelfbeheer, verkent de Duitse GLS Bank nu ook de mogelijkheden in Nederland. Een belangerijke financiële steun in de rug voor Ecodorp Boekel.

De Gemeinschaftsbank für Leihen und Schenken (GLS) werd in 1974 opgericht vanuit een antroposofische achtergrond. Het was de eerste sociale en ecologische bank in Duitsland die met zijn geld niet speculeert op de internationale financiële markten, maar onder zeer gunstige voorwaarden kredieten verstrekt aan duurzame ondernemers die sociaal, ecologisch en economisch zinvolle projecten willen creëren.

De GLS Bank is ook de ‘huisbankier’ van de wooncollectieven die zijn aangesloten bij het Mietshäuser Syndikat, een Duits initiatief, dat al ruim twintig jaar opereert als netwerk van groepen die collectief een woongebouw kopen en daar als individu hun woon- en/of werkruimte huren tegen een sociale huur. Het collectief blijft eigenaar. De aanpak is onder meer gebaseerd op collectieve aankoop en financiering, solidaire medefinanciering, zelforganisatie, zelfbeheer en het oprichten van een coöperatie door leden/bewoners (die alle mede-eigenaar zijn) voor het organiseren van onderhoud, besluitvorming etc.

Het eerste project in Nederland dat door de GLS Bank werd medegefinancierd is woonwerkpand Soweto in Amsterdam. Het volgende project dat in aanmerking komt is Ecodorp Boekel. Hopelijk zullen ook de Nederlandse ethische banken zich door de GLS Bank laten inspireren.

Om de kansen en mogelijkheden van collectieve aankoop van panden in zelfbeheer in Nederland te vergroten, werd in 2015 VrijCoop opgericht. Dit netwerk heeft inmiddels ook goede contacten opgebouwd met de GLS Bank.

TIP: ZOZ148 bevat een uitgebreider verhaal over de GLS Bank. Proefummer aanvragen >>>

Erfdelen: collectief wonen op het platteland - in Salland?

Erfdelen is een concept voor herbestemming van leegstaande boerderijen op het platteland tot een collectieve woonvoorziening. Momenteel loopt een onderzoek naar de mogelijkheden voor Proeftuin Erfdelen Salland. Recent kwam er financiële steun van diverse kanten.

Elke dag komen er op het Nederlandse platteland vijf boerderijen leeg. Tegelijkertijd groeit bij veel mensen de behoefte om kleiner te wonen, met meer mensen samen te wonen en elkaar te helpen. Tel daarbij op de noodzaak om minder fossiele brandstoffen te gebruiken en de CO2 uitstoot te beperken. En als je dan ook nog de leefbaarheid van het platteland wilt vergroten, dan ligt het voor de hand dat er nieuwe plannen worden ontwikkeld.

Pieter Parmentier bedacht het concept 'Erfdelen’, waarbij een kleine groep oudere mensen samen een boerderij betrekt en voorzieningen deelt, zoals een eetkeuken, werkplaats, logeerkamers, wasserette en bibliotheek). Daarnaast heeft ieder een eigen kleine vrijstaand woning in of rond de boerderij. Een eerste pilot wordt momenteel ontwikkeld voor Salland. Als de wijziging van het bestemmingsplan in Salland dit jaar nog wordt goedgekeurd, kan het eerste Erfdelen-project van start gaan. Daarna zullen snel meer projecten starten

Laatste nieuws
Eind november 2018 werd bekend dat Provinciale Staten van Overijssel twee miljoen euro beschikbaar heeft gesteld om pilots zoals Erfdelen mogelijk te maken. De regeling wordt op dit moment uitgewerkt en het voornemen is om niet teveel regels in te bouwen. Daarnaast hebben de rentmeesters van ASR zich bereid verklaard om mee te werken (ASR is eigenaar en beheerder van 38.000 hectare en daarmee ook van veel landgoederen en erven). Ook de Rabobank ziet mogelijkheden en de Ter Steege Groep is eveneens bereid om te investeren.
Web: www.erfdelen.nl Interview met Pieter Parmentier >>>

Duurzaam wonen in de Over-Betuwe

Aan de Veldstraat in Hemmen/Zetten (5 km van Wageningen) komt een zeer duurzaam, sociaal en ondernemend wijkje: De Groene Morgen. Er kunnen nog een paar mensen inschrijven.

Na jarenlange voorbereidingen heeft initiatiefgroep Duurzaam Wonen Over-Betuwe (DWO) overeenstemming bereikt met de gemeente en woningstichting Valburg voor het realiseren van een duurzaam, sociaal en ondernemend wijkje aan de Veldstraat in Zetten (5 km van Wageningen). Als alles volgens plan blijft verlopen, zou in de loop van 2020 al kunnen worden gestart met de bouw van de eerste woningen.

Het wijkje krijgt de naam De Groene Morgen en zal gaan bestaan uit 20-24 energiezuinige en betaalbare woningen (huur en koop) van verschillende grootte voor 44 bewoners van uiteenlopende leeftijden. Ze gaan samen zorgdragen voor hun leefomgeving en delen een aantal gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen. Naast verschillende wooneenheden komt er een multifunctionele ruimte met een grote keuken en een openbare functie, waar verschillende (buurt)activiteiten georganiseerd kunnen worden.
Naast het project van DWO is het de bedoeling dat op het perceel ook een aantal zorgwoningen, een particulier initiatief voor senioren en enkele vrije sectorwoningen komen, alles onder een ecologische paraplu.

De woningen worden van ecologische en duurzame materialen gebouwd en de bouwmaterialen kunnen bij afbraak van de woningen worden hergebruikt of gecomposteerd. De wijk krijgt geen gasaansluiting, gaat in haar eigen energiebehoefte voorzien en reinigt haar eigen afvalwater. Hemelwater komt niet in het riool maar wordt terug gegeven aan de aarde.

Nog ruimte voor nieuwe bewoners
De bewonersgroep krijgt al flink vorm; er is nu al een wachtlijst voor de categorie 60+, maar voor andere woningen kunnen gemotiveerde belangstellenden zich nog melden. Er geldt een aanmeldprocedure. Daarna kan aspirant-lidmaatschap van de vereniging volgen en deelname aan algemene ledenvergaderingen, waarin de voortgang van het project wordt besproken. Elk lid wordt ook actief in een van de werkgroepen rond specifkeke thema's. Website: duurzaamwonenoverbetuwe.nl

Veel meer initiatieven rond duurzaam, sociaal-ecologisch en gemeenschappelijk wonen >>>

Zet je (woon)dromen in de steigers

Voor mensen die een ecologisch woon(werk)project willen opzetten in zelfbeheer, biedt Bureau Viertel ook in 2019 een startersbijeenkomst en een serie praktische workshops.

Gemeenschappelijk wonen kan niet georganiseerd worden door een projectontwikkelaar of door de overheid. Het moet vanuit toekomstige bewoners zelf komen. Van mensen die dromen van wonen en leven in een groene, sociale, avontuurlijke en inspirerende omgeving. Mensen die het aandurven om hun idealen in de praktijk vorm te geven. Strowijk Iewan in Lent (Nijmegen), is daarvan een mooi inspirerend voorbeeld. Het is het eerste sociaal-duurzame woon(werk)-project dat door de bewoners zelf in eigen beheer ecologisch werd ontwikkeld.

Om beginnende groepen en losse dromers handvatten te geven, organiseert Bureau Viertel af en toe een startbijeenkomst 'Zet je dromen in de steigers'. De bijeenkomsten worden georganiseerd door Hanneke Beld en Mare Nynke Zijlstra, initiatiefnemers van Iewan: ,,Wij willen dat er veel meer woonprojecten van de grond komen en liefst wat sneller. Het wiel telkens opnieuw uitvinden is niet nodig. Wij delen onze kennis graag!

Zet je dromen in de steigers-Academy
Naast startersbijeenkomsten organiseert Bureau Viertel in 2019 ook een serie losse workshops, telkens rond een thema dat van belang is om je eigen woonproject op te kunnen zetten. De nadruk ligt op een praktische aanpak, met ruimte voor vragen en het delen van ervaringen. Waar nodig worden gastspecialisten uitgenodigd. Je kunt mixen en matchen om precies datgene te leren waar je behoefte aan hebt, of het hele programma volgen. Bekijk hier het programma >>>

-------
NB: in oktober 2016 organiseerde Omslag de Aanloopdag 'Een sociaal-ecologisch woonproject met zelfbeheer opzetten', waaraan Bureau Viertel ook haat medewerking verleende. Het uitgebreide verslag van deze boeiende dag is nog beschikbaar. Lees het hier >>>

Na de eerste Knarrenhof volgen er spoedig meer...

Na een aanlooptijd van zes jaar, is in Zwolle de eerste Knarrenhof opgeleverd: een buurtje met 48 grote en kleine koop- en huurwoningen verdeeld over drie hofjes, met een gemeenschappelijk gebouw: het Hofhuys.

Een Knarrenhof is een nieuw concept voor wonen in een hofje door ouderen, binnen de grenzen van de sociale huur. Knarrenhof stelt privacy en wooncomfort centraal in een veilige en afsluitbare hof. Ieder heeft een eigen voordeur, inpandige berging, terras, zolder en eigen afsluitbare schuur op het terrein. Door de combinatie van ouderwets burenfatsoen en 'noaberschap' voelt een bewoner zich nooit alleen. Met de gemeenschappelijke tuin en hobbyruimte is er namelijk mogelijkheid voor ontmoeting.
Een Knarrenhof is geen woongroep, want niets moet (!) gezamenlijk, maar het kan wel. De bewoners organiseren samen het onderhoud, de zorg, energie etc. met hulp van de landelijke Stichting Knarrenhof.
Alles wat ze zelf kunnen doen, doen de bewoners liever zelf. Want als je dat laat doen door gebruikers zelf, is het altijd actiever, leuker, beter en goedkoper.

Nu het Knarrenhof-concept ook door 'politiek Den Haag' wordt omarmd, biedt dat een stroomversneller voor andere initiatieven, zoals bijvoorbeeld in Assen, Hoorn (NH), Sappemeer, Emmen, Zutphen, Gouda, Zeewolde, Hasselt, Garmerwolde, Oldenzaal, Alkmaar en Katwijk: knarrenhof.nl/waar.
Het streven is dat woningen in een Knarrenhof tegen een sociale huurprijs kunnen worden aangeboden; helaas lukt dat niet overal. Ook wordt bij sommige initiatieven de leeftijdsgrens van 50+ minder stringent gehanteerd, zoals bij het ‘Lutterhöfke’ in De Lutte.

Actueel Knarrenhof-nieuws nieuws wordt ook geplaatst op Facebook>>> :

Rondleidingen door nieuwe ecologische woon(werk)projecten

Recent zijn verschillende nieuwe sociaal-ecologische woon(werk)projecten opgeleverd. De trotse bewoners - soms ook de bouwers - leiden belangstellenden graag in hun wijk. Daarbij vertellen ze over de totstandkoming en het bouwproces, maar natuurlijk ook over het dagelijks wonen en leven in hun wijk.

- Wijk met 23 aardehuizen in Olst: eens per maand een rondwandeling door de wijk met uitleg over de achtergronden, het bouwproces en het huidige wonen in deze bijzondere wijk, die door de bewoners zelf werd ontwikkeld en gebouwd. Opgeleverd in 2014. 21 koop en 2 sociale huur. Start om 14:00 uur bij het parkeerterrein aan de noordzijde van de wijk, aan de Rietgors. Richtprijs € 3 p.p.. Geschikt voor deelnemers vanaf 12 jaar. Web: www.aardehuis.nl.

- Strowijk IEWAN in Lent: elke eerste zondag van de maand een rondleiding met uitleg in het eerste ecologische woon-werkproject in de sociale huursector,met zelfbeheer. Ontwikkeld en (goeddeels) zelf gebouwd door de bewoners. Opgeleverd in mei 2015. Start om 14:00 uur bij gemeenschapsgebouw De Kleine Wiel, Karl Marxstraat 101. www.iewan.nl. Er zijn aparte bijeenkomsten voor potentiële woonbelangstellenden.

- Woongemeenschap Eikpunt in Lent (Nijmegen) biedt eens per twee maanden een rondleiding voor algemeen geïnteresseerden. De pijlers van deze woongemeenschap zijn: meergeneratiewonen, stilte en bezinning, ecologisch en duurzaam en gemeenschapsvorming. Op de lange wachtlijst hebben dertigers en veertigers voorrang. www.woongemeenschapeikpunt.nl

- Ecowijk Mandora in Houten (U) werd in mei 2017 opgeleverd. Ook hier zijn eens per maand rondleidingen. Vooraf aanmelden! Web: www.ecowijkmandora.nl

- Vanaf mei is er elke eerste zaterdag van de maand een klusdag op Frijlân, bij Leeuwarden: inspiratieplek voor ecologisch en duurzaam wonen, leren en werken. Gezellig, leerzaam en altijd met koffie, thee en iets lekkers. Web:
frijlan.nl

- Het mobiele ecodorp Ppauw op de Wageningse Berg in Wageningen organiseert rondleidingen en bedrijfsuitjes, pannenkoekenavonden, klusweekends, theecafees en meer. Web: ppauw.nl

- Elke eerste zondag van de maand wordt een rondleiding gegeven met uitleg over (het terrein van) Ecodorp Bergen (NH). Aanvang 14:00 uur. Vrijwillige bijdrage, vooraf aanmelden. Elke donderdag is er een meewerkdag en (bijna) elk 3e weekend van de maand een meewerkweekend. Web: ecodorpbergen.nl

- In Alkmaar is een buurtje met vijf Tiny Houses die permanent worden bewoond: wooncoöperatie Tiny House Alkmaar >>>i

- Kleinhuizen is een dorpje met tien permanent bewoonde kleine huizen in Nieuwegein. De bewoners organiseren eens per maand een open dag waarbij je niet alleen minimaal twee Tiny Houses van binnen kunt bewonderen, maar er is ook allerlei ander leuks te beleven.

- Elke laatste woensdag van de maand is er een rondleiding door Minitopia in Den Bosch, een project waar geëxperimenteerd wordt met zelfbouw van nieuwe woonvormen: klein, innovatief, duurzaam, demontabel, flexibel en tijdelijk. Aan de Eekbrouwersweg in de wijk De Rompert. Vooraf aanmelden.

Kijk voor meer rondleidingen en info-bijeenkomsten bij bestaande woonprojecten in de Aktie Agenda.

Nieuwe ecodorp-initiatieven in Nederland

Voortdurend ontstaan er nieuwe initiatieven voor het opzetten van een ecodorp in Nederland. De meeste groepen verkeren nog in een prille initiatieffase.

Nieuwe en lopende initiatieven in 2019 zijn:

- Ecodorp Bergen (NH): grond aangekocht; groep en plek in opbouw
- Ecodorp Boekel (NB): grond aangekocht; groep in opbouw, nu nog tijdelijke woningen
- Ecodorp Noordeland (Noord-Oost Nederland) - locatie op het oog in Vlagtwedde
- Anastasia-dorp in Borger Odoorn (Dr). Medio 2017 locatie aangekocht
- Ecodorp Nederasselt - locatie beschikbaar, groep wordt gevormd
- Cooperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG) Div. locaties in ontwikkeling
- Ecodorp Zuiderland, Nijmegen-Noord - locatie toegewezen, in 2018 in opstart
- Ecodorp Gelderland (in ontwikkelfase, groepsvorming)
- Ecodorp Bolderburen, Almere (in 2018 in aanbouw)
- Ecodorp Allemansland in Deurne/Venray (in 2018 in prille opstartfase)
- Ecodorp De Warmoezenier. Tilburg e.o. - groep in opbouw, zoeken nog locatie
- EcoHof Texel - bezig met groepsvorming
- Ecodorp Limburg: 'Lowakimo' (geen website, uitgebreide folder op verzoek) Info: 06-46157821, lowakimo(at)gmail.com
- Eco aan de Zaan (prille oriëntatiefase)
- Ecodorp Zeeland: pril initiatief, nog geen locatie, actief op Facebook
- Volwaardig Leven (afsplitsing van Anastasiadorp Twente, zoeken locatie)
- Ecodorp Akasha - nog zeer pril. Initiatiefnemers wonen in Loosdrecht: www.ecodorp-akasha.nl
- Ecodorp Natuurlijk Gaia in Venhorst/Boekel (NB). Pril initiatief
- Zelfbouw-ecodorp Terra Libertas in Groningen - opgestart in december 2015

Omslag houdt een (bij lange na niet volledig) overzicht bij van initiatieven-van-onderop. Bekijk hier meer nieuwe initiatieven, die soms nog een in zeer pril stadium van ontwikkeling verkeren.

Klik hier voor een overzicht van initiatieven (rijp en groen) die zijn aangesloten bij het Nederlandse Ecodorpennetwerk (GEN NL)

Te koop bij Omslag: de gids Diggers and Dreamers

De nieuwste editie van de gids 'Diggers and Dreamers' is nu verkrijgbaar bij Omslag. De gids (200 pagina's) biedt een uitgebreid overzicht van leefgemeenschappen en andere vormen van gemeenschappelijk wonen in Groot-Brittannië, naast inhoudelijke verhalen.

Diggers and Dreamers is al 25 jaar een bron van informatie en inspiratie voor dromers en doeners die zich willen oriënteren op leefgemeenschappen, cohousings en andere vormen van gemeenschappelijk wonen in Groot-Brittannië. De paperback staat barstensvol informatie over zeer uiteenlopende vormen van ‘communal living’ in steden, op het platteland, in ‘housing co-ops’, seculier, samen onder één dak, cohousings, woongroepen, seniorengroepen en nog veel meer.
Daarnaast bevat de gids informatie over het starten van nieuwe gemeenschappen en over het actief en levendig houden van bestaande groepen. Het belangrijkste deel van de gids is een opsomming van bestaande projecten, met informatieve beschrijvingen, foto’s, contactgegevens en eventuele mogelijkheden om een poosje mee te wonen en werken. In het Verenigd Koninkrijk is WWOOF-en erg populair.
De bijbehorende website www.diggersanddreamers.org.uk biedt veel extra informatie en een zoekmachine om projecten te zoeken.

Om de zeer hoge portokosten bij verzding vanuit Engeland te vermijden, heeft Omslag de 25ste editie van Diggers and Dreamers in de wederverkoop genomen. De gids telt 200 pagina's full color en kan via de webwinkel van Omslag worden besteld. Prijs: € 17,- plus € 2,- verzendkosten. Bestellen >>>

In ZOZ #135 (september/oktober 2016) van ZOZ, tweemaandelijks tijdschrift van Omslag, wordt 'Diggers and Dreamers' besproken door Omslag-medewerkster Marta Resink, die in 2016 een studiereis maakte langs woonprojecten in het Verenigd Koninkrijk. Lees meer >>>

Startgids voor Samenhuizers

Samenhuizen is de Vlaamse term voor gemeenschappelijk wonen. Hoe zet je de eerste stappen voor een nieuw initiatief? Samenhuizen vzw maakte daarover de Samenhuizen Startgids, een zeer informatief werkboek voor co-housing en co-wonen. Ook te bestellen bij Omslag.

De Startgids is vooral gemaakt voor individuen en groepen die zelf een gemeenschappelijkwonen-project willen starten. Naast algemene informatie over de verschillende vormen van samenhuizen, volgen hoofdstukken die stap voor stap de aanpak beschrijven: de aanloop: drie pijlers, hoe vind ik een startgroep, de grondvesten, structureren van het proces en de mate van participatie tijdens de ontwikkeling. Hoofdstuk 3 gaat over de juridische en financiële aspecten. Dit hoofdstuk is op onderdelen anders dan de situatie in Nederland, maar is wel informatief. Zoeken naar een geschikte locatie komt in het vierde hoofdstuk aan bod: ruimtelijke ordening, welke informatie heb je nodig, kopen, ontwerp en bouwen of verbouwen. Het laatste hoofdstuk gaat over ‘de groep’: vergaderen, groepsprocessen, nieuwe bewoners en mogelijke spanningen en conflicten.

Je kunt goed merken dat deze brochure vanuit de praktijk is geschreven, en herschreven. In het verleden heeft Omslag een eerdere versie van deze startgids in de wederverkoop genomen. We hebben nu besloten ook de nieuwste versie in het Omslag-winkeltje op te nemen. De brochure kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid en het Luchtkasteelfonds. De Startgids is ook integraal beschikbaar als bestand op de website van Samenhuizen: www.samenhuizen.be/startgids

Ook te bestellen bij Omslag!. Prijs: €. 15,-. Bestellen: www.omslag.nl

Verslagen van Aanloopdagen bij Omslag

Omslag organiseert op de eigen locatie in Eindhoven regelmatig Aanloopdagen rond een specifiek thema. Elke dag wordt ingeleid door een of meer personen vanuit de praktijk. De Aanloopdagen worden steevast zeer goed bezocht door deelnemers vanuit het hele land.

Van elke dag wordt een uitgebreid inhoudelijk verslag gemaakt.

Aanloopdag 'Lokaal ecologisch voedsel' (11 november 2017)
Aanloopdag 'De woöncooperatie, een nieuwe vorm van zelfbeheer' (25 maart 2017)
Aanloopdag 'Opzetten van een sociaal-ecologisch woonproject in zelfbeheer' (1 oktober 2016)
Aanloopdag 'Kleinschalig collectief wonen' (23 april 2016)
Aanloopdag 'Wonen in een zeer klein huis ('tiny house') in Nederland. (26 maart 2016)
Aanloopdag 'Filosofie van de eenvoud' (21 maart 2015)
Aanloopdag 'Permacultuur in je moestuin' (17 januari 2015)
Aanloopdag 'Een @nder soort geld' (25 oktober 2014)
Aanloopdag 'Kleinschaligheid als Alternatief' (5 april 2014)
Aanloopdag 'Collectief Wonen: duurzaam, sociaal en solidair' (8 februari 2014)

Meer over Aanloopdagen bij Omslag >>>

ZOZ - tijdschrift voor doen-denkers

ZOZ is het tweemaandelijks tijdschrift van Omslag Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling. Elk nummer bevat ook nieuws en artikelen rond 'anders' wonen en leven.

ZOZ 150 verscheen op 1 maart 2019. Bekijk hier de inhoudsopgave >>>

Elke twee maanden brengt Omslag het papieren tijdschrift ZOZ uit: 48 pagina's boordevol nieuws en verhalen van en over mensen die werken aan een kleurrijke, duurzame samenleving. Ook: boek- en filmrecensies, lekkere vegetarische recepten, oproepen en de uitgebreide Aktie Agenda.

Elk nummer van ZOZ bevat ook altijd verschillende bijdragen over 'anders' wonen en leven, en een vaste rubriek met nieuws van het Servicepunt Anders Wonen Anders Leven.

Een jaarabonnement op ZOZ kost € 17,50 (€ 25- voor abonnees buiten Nederland). Ook als losse nummers te koop, Vrijblijvend nader kennismaken met ZOZ? Vraag een proefnummer >>>

TIP: geef iemand een abonnement op ZOZ cadeau >>>

Servicepagina's

Reacties

Actueel nieuws en prikborden