Omslag - Verslag Aanloopdag 'De impact van Transition Towns' 1 juni 2013

Transition Towns stonden centraal tijdens de Aanloopdag bij Omslag op zaterdag. Het inhoudelijke deel van de dag werd begeleid door Paul Hendriksen, betrokken bij TT Nederland en TT Deventer. Ruim twintig mensen beleefden een interessante en aanstekelijke dag.

Om twaalf uur stond de biologisch-vegetarische lunch klaar voor de eerste deelnemers, die al snel daarna arriveerden. Voor sommigen was het een verrassend weerzien; onder het eten ontspon zich menig interessant tafelgesprek. Het is altijd leuk om te merken hoeveel gedeelde interesses er zijn onder de deelnemers aan Aanloopdagen, van biologisch tuinieren tot gemeenschappelijk wonen en buurtinitiatieven, tot protesteren tegen Monsanto en duurzaam huizen (ver)bouwen.

Voor de mensen die voor de eerste keer bij Omslag waren, verzorgde Omslag-medewerkster Marta Resink een korte rondleiding door huis en tuin, en vertelde ze in grote lijnen over doel, werkzaamheden en de aanpak van Omslag.
Lees hier meer over wie we zijn en wat we doen: omslag.nl

Toen iedereen rond twee uur aanwezig was, vervolgden we de bijeenkomst in de grote werkruimte van Omslag.

Uiteenlopende vragen
Tijdens een kort voorstelrondje bleken de aanwezigen verschillende motivaties te hebben om naar deze dag te komen, van 'me weer even laten bijpraten over de ontwikkelingen in grote lijnen' en 'hoe vind ik meer medestanders voor ons lokale TT-initiatief', tot 'hoe start ik een initiatief' en 'ik weet er nog niks van, kom vooral uit nieuwsgierigheid'.
Aan Paul Hendriksen de vraag om deze en andere vragen aan bod te laten komen.

Paul woonde tot voor kort in Deventer (inmiddels in Olst, waar bij actief betrokken is bij de bouw van het wijkje met aardehuizen). Tijdens een cursus begin 2008 in het Schumacher College in Totnes (GB), maakte hij voor het eerst kennis met het fenomeen Transition Towns. Het zuid-Engelse plaatsje Totnes is de bakermat van de Transition Towns-beweging. Terug in Nederland sprak hij erover met wat vrienden aan de keukentafel. Zo werd de kiem gelegd voor het eerste TT-initiatief in Nederland. Ongeveer tegelijkertijd speelden in Groningen twee mensen met de gedachte om ook daar iets rond Transition Towns te doen; zij hadden ervan gehoord tijdens een bezoek aan Ecovillage Findhorn (Schotland). Ook andere mensen hadden Transition Towns inmiddels ontdekt en op initiatief van Peter Polder (Peakoil Nederland), kwam in september 2008 een groepje mensen bij elkaar in Utrecht, om te bespreken of TT misschien ook iets zou kunnen zijn om breder in Nederland te introduceren. Bij die eerste bijeenkomst en ook bij de verdere introductie van TT in Nederland was ook Omslag nauw betrokken.

De bijeenkomst in september 2008 leidde tot de start van Transition Towns Nederland, en sindsdien zijn er verspreid over het land nu z'n 80 TT-groepen, van rijp tot groen. Deventer en Groningen zijn de twee eerste formele Transition Towns in Nederland. Ook het Engelstalige Transition Handbook werd naar het Nederlands vertaald, en er verscheen al snel een beknopte Basishandleiding voor het starten van een TT-initiatief. Beide publicaties zijn te koop bij Omslag.

Eind 2008 ontstonden in Nederland al snel meer initiatieven, mede-geïnitieerd tijdens vijf drukbezochte Aanloopdagen bij Omslag. Lees hier de verslagen >>> Daarna volgden basistrainingen voor startende groepen, en gaandeweg kwam er steeds meer lokale activiteit. Een indruk daarvan wordt gegeven op de landelijke website van Transtion Towns, en op de eigen websites van lokale groepen.

Paul Hendriksen bleef niet alleen in Deventer actief; hij zette zich ook volop in om TT in Nederland te promoten. Hij volgde verschillende internationale kader- en trainerscursussen, o.a. in Totnes. Hij is een van de landelijke woordvoerders voor TT en fungeert hij als schakel tussen TT Nederland en het internationale TT Netwerk.

Over de ontwikkeling van Transition Towns in Nederland, schreef Paul Hendriksen een uitgebreid verhaal in ZOZ 115 (mei/juni 2013). Kortheidshalve verwijs ik hierbij naar dat artikel: www.omslag.nl

Leren buiten de bestaande kaders te denken
Tijdens de Aanloopdag op 1 juni startte Paul zijn presentatie aan de hand van een powerpoint, waarin hij begon met de ontwikkeling van menselijke samenlevingen in grote stappen: van jager-verzamelaar (voedselvoorraden aanleggen), via de agrarische revolutie (z'n 10.000 jaar geleden), naar de industriële revolutie die zich rond 1800 ontwikkelde, met tot gevolg een steeds massaler gebruik van fossiele brandstoffen (olie, kolen). Daardoor hebben we steeds minder fysieke kracht nodig.

Paul: ,,Momenteel bevinden we ons in een nieuwe revolutie, die van duurzame ontwikkeling. Noodzaken daartoe vormen o.a. het opraken van aardolie en andere niet-vervangbare grondstoffen, met als gevolg: piekolie, klimaatverandering, voedsel- en economische crises. We zitten gevangen in een kooi, waar niemand zomaar uit kan stappen. De uitdaging van Transition Towns is het aandragen en ontwikkelen van alternatieven. Het is een mondiale noodzaak om te leren afkicken van onze (fossiele) energieverslaving". Paul verwijst naar het boek 'Einde van de groei', van de Amerikaanse econoom en journalist Richard Heinberg, die stelt 'We leven op de pof. Alles piekt, behalve immateriële waarden. Als we in deze wereld werkelijk iets willen veranderen, zullen we buiten de bestaande denkkaders moeten treden, en wat daarvoor in de eerste plaats nodig is, is dromen!".

Om alle informatie even wat te laten bezinken en onderling uit te wisselen, was een pauze erg welkom. Die brachten we buiten door, in de Omslag-tuin waar de zon inmiddels volop was gaan schijnen. Er ontstonden levendige gesprekken en het kostte enig aandringen om het programma binnen weer te vervolgen.

Na de pauze vormden we een kring om samen verder te praten over Transition Towns, en was er ruimte voor reacties en vragen van allerlei aard. Hieronder een zeer korte impressie (omdat ik zelf ook volop meedeed aan deze ronde en weinig heb opgeschreven, MR).

- In Nederland zijn volop lokale initiatieven die allerlei raakvlakken hebben met Transition Towns - het zijn ook vaak de natuurlijke samenwerkingspartners. Bijvoorbeeld: de Occupy-beweging, Buurtzorg, stadslandbouw, lokale duurzame energiebedrijven, ecowijken en -dorpen, Broodfondsen, Repair Café's, LETS-kringen, permacultuurprojecten (TT is daarvan de 'sociale' poot), en veel andere doe-het-zelf initiatieven.

- TT-Nederland is onderdeel van het wereldwijde Transition Network. Dit netwerk fungeert als een belangrijke verbindende schakel tussen initiatieven wereldwijd. Het netwerk onderhoudt o.a. een website, biedt trainingen rond specifieke thema's en produceert regelmatig inspirerende boeken en films.

- In Nederland heeft uitgeverij Jan van Arkel zich gespecialiseerd in het uitbrengen van (vertalingen van) boeken die een sterke inhoudelijke relatie hebben met Transition Towns. Zie hier het overzicht >>>

- Op landelijk niveau maken veel meer organisaties zich sterk voor actief burgerschap - zij vormen logischerwijs (potentiële) samenwerkingspartners van Transition Towns. Bijvoorbeeld Urgenda, Nudge en Duurzame Dorpen, en ook wetenschappers, bedrijven en Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling.

- En er zijn landelijke verenigingen met lokale afdelingen die elkaar wederzijds kunnen versterken. Zo is er bijvoorbeeld voor leden van het IVN een cursus over sociale permacultuur opgezet.

- Sommige TT-initiatieven zijn gestrand omdat de term 'Transition Town' niet aansloeg. Menig initiatief maakte een doorstart onder een andere naam, zoals bijv. Duurzaam Dorp Diemen, 4Kracht (Goes), de Oerfloed (Leeuwarden).

- Veel kennis en vaardigheden worden ook interactief on-line gedeeld, bijvoorbeeld via mailinglijsten en Facebook-groepen.

- Het REconomy-project, ontwikkeld vanuit het Transition Network, richt zich vooral op ondernemers en bedrijven die sociaal willen ondernemen en investeren in de lokale samenleving binnen ecologische kaders. Momenteel wordt gewerkt aan de vertaling van dit concept naar de Nederlandse situatie.

- Transition Towns Nederland heeft een cursusaanbod rond het opzetten van een TT-project in je eigen stad of dorp. De eerstvolgende TT training is van 28 t/m 30 juni in Deventer. Meer over deze cursus >>>

- Een van de deelnemers verwees naar het VENUS-project, opgezet in Florida (VS) door de futurist Jacque Fresco. Deze utopie wordt sterk gestuurd door techniek en technologie. Een wezenlijk andere visie en aanpak dan Transition Towns!

- Tip van een deelnemer: een leuke oefening in het onderzoeken van de kwaliteit van je leven is: maak een lijstje van twintig dingen die je niet kwijt zou willen. Ga daarin schrapen tot je er tien overhoudt.

- In Eindhoven worden 'groene huurders gezocht' voor een zeer duurzaam nieuwbouwproject in de sociale huursector.

- De ecologische woonwijk 'De Kersentuin' in Utrecht-Leidsche Rijn is een inspirerend voorbeeld; leuk om eens te bezoeken.

Het was al ver over vijven toen we de bijeenkomst afsloten met een kort woordenrondje waarin ieder zijn/haar beleving van de dag kon aangeven. Genoemd werden o.a.: (zeer) inspirerend, informatief, interessant, bemoedigend, aanstekelijk, hoopgevend, fijn, verbindend, toch goed, opnieuw ge-enthousiasmeerd.

Als dank voor zijn intensieve inbreng aan deze dag kreeg Paul Hendriksen van Omslag een exemplaar van het (niet meer verkrijgbare) boek 'Een Patroontaal'.

Extra leuk was dat deze dag leidde tot het voornemen om 'Transition Town/Duurzaam Deurne' te gaan opzetten, TT Eindhoven gaat een doorstart maken, en wellicht komt er ook in Helmond een TT-initiatief.

Na afloop werd er door een groepje deelnemers in de Omslag-keuken een lekkere biologisch-vegetarische maaltijd bereid, die we ons prima lieten smaken. Na de afwas en een afsluitend rondje koffie en thee vertrokken de laatste deelnemers rond 21:30 uur weer huiswaarts. Het was een hele mooie dag!

PS: De eerstvolgende activiteit bij Omslag in Eindhoven is het Kampeerweekend met de titel 'Idealen in Uitvoering'.
Meer over dit weekend, en voor aanmelding: www.omslag.nl/kamperen. Welkom!!