OMSLAG

Welkom
Nieuws
Omslag
ZOZ
Bibliotheek
Werk
Wonen
Bestellen
Advertenties

Verslag Aanloopdag zaterdag 26 maart 2016

'Wonen in een klein huis ('tiny house') in Nederland'

Zo'n vijftig mensen namen deel aan de uiterst boeiende en levendige Aanloopdag over Tiny Houses bij Omslag.
Sprekers op deze dag waren filmmaker Koen Derksen, bijna Tiny House-bewoonster Marjolein Jonkers en woonpionier Jelte Glas. Aanleiding voor deze dag is de stijgende behoefte om kleiner, eenvoudiger en goedkoper te wonen. Hieronder een impressie van deze dag.

Door Marion van der Heijden (Omslag)

Vanaf 12:00 uur arriveerden de eerste deelnemers, die direct konden aanschuiven aan een biologisch-vegetarische lunch. Natuurlijk was er kaas van ecologische stadsboerderij De Genneper Hoeve en er was huisgemaakte humus en ei-linzenpaté. Ieder liet het zich prima smaken tijdens de levendige gesprekken. De deelnemers aan de dag kwamen vanuit het hele land en brachten hun eigen verhalen, vragen, enthousiasme en scepsis mee. Een rijk gezelschap om de dag mee door te brengen.
Karin en Emile, niet-permanente bewoners van een wooncamper, waren op vrijdag al gearriveerd en hadden de nacht doorgebracht in hun Tiny House. Hun mobiele huis trok de hele dag veel belangstelling.
Om 13:00 uur nam Omslag-medewerker Dick Verheul een deel van de groep mee naar buiten voor een uitleg van het werk van Omslag en een verhaal over het bijzondere pand waar Omslag is gehuisvest: Het Kloosterhof van Gestel.

DSC02394.JPG DSC02391.JPG DSC02395.JPG DSC02393.JPG

Het inhoudelijk deel van het programma speelde zich af in een andere vleugel van het pand.
Omslag-medewerkster Marta Resink heette iedereen welkom en vertelde dat deze Aanloopdag al heel snel vol liep, waardoor extra duidelijk werd hoe groot de behoefte is om kleiner en goedkoper te wonen. Verder legde ze uit dat de definitie van een Tiny House uitgaat van een huisje van maximaal 40m2. 'Klein' blijkt een nogal rekbaar begrip te zijn. De 'Tiny House Movement' is overgewaaid uit de VS, waar 'klein' vaak groter is dan hier. In Nederland gaat het meestal om kleinere woningen tussen 10 en 20 m2 en de motieven om klein te wonen lopen uiteen. Nogal wat mensen hebben en droom over een klein, hobbitachtig huisje in de natuur, waar ze zelfvoorzienend kunnen leven en hun eigen voedsel verbouwen, andere kiezen heel bewust voor 'ont-spullen' en leven volgens andere waarden; voor anderen spelen vooral de lage woonlasten, (gedeeltelijke) zelfbouw en/of vrij zijn van alle nutsvoorzieningen. Meestal is het een mix van behoeften en factoren. Maar er zijn ook mensen in grote steden die een grote woning simpelweg niet kunnen of willen betalen; zij zoeken dan een klein appartement met soms allerlei high-tech voorzieningen en slimme inklap- en uitschuifmogelijkheden. Vaak is dat niet bepaald goedkoop, maar in sommige kringen erg hip! Deze Aanloopdag gaat over een mix van wensen, met de nadruk op ecologie en duurzaamheid, zelfvoorziening, meer autonomie en een soberder leefstijl.

Presentaties
Koen Derksen zou zijn 20 minuten durende film 'Een kleine verandering' gaan draaien. Marjolein Jonker zou gaan spreken hoe het gaat met de bouw van haar Tiny House. Daarna komt Jelte Glas aan het woord van woonpioniers.nl. Ook aanwezig was Reinoud Boland van het Waterlandhuisje, een Tiny House als B&B ingericht op het Strijp terrein in Eindhoven. Namens Omslag zijn Marta Resink, Dick Verheul en Marion van der Heijden aanwezig, om de dag in goede banen te leiden en verslag te leggen. En niet te vergeten de keukenploeg van Omslag: Sylvia van Rooij, Renske Steenbakker en Marjon Beukering. Marta gaf aan na de pauze graag mensen aan het woord te laten met eigen ervaringen die praktisch bezig zijn met Tiny Houses. Tijdens een korte voorstelrond vertelde ieder zijn of haar reden tot deelname, dat varieerde van pure nieuwsgierigheid tot hopen op praktische tips en andere mensen ontmoeten die ook klein (willen) wonen. Sommigen hebben al concrete plannen, er waren zelfbouwers en mensen met en zonder plek om een of meer kleine huisjes te (laten) bouwen.

We begonnen met de film 'Een kleine verandering'. Filmmaker Koen Derksen gaf aan de film voor een breed publiek te hebben gemaakt, van een heel klein mobiel zelfbouwhuis tot het marktconcept de 'Heijmans One'. De film is ook uitgezonden bij NPO 2doc.  Bekijk hier de film: youtube.com
Na de film volgt een daverend applaus voor het zo mooi in beeld brengen van de Nederlandse Tiny House beweging.

Daarna is het woord aan Marjolein Jonker, die een Tiny House voor zich laat bouwen en zich ontpopt als een van de voortrekkers van de Nederlandse Tiny House-beweging. Zij vertelt dat de film al een jaar geleden is opgenomen en dat er alweer zoveel nieuwe ontwikkelingen zijn. In de VS blijkt de Tiny House Movement een superhype te zijn. In Nederland begint het nog maar net, maar Marjolein wil het gewoon gaan doen, ook al is ze één van de eersten. Ze houdt een blog bij: www.marjoleininhetklein.com, waarop ze heel veel enthousiaste reacties krijgt en ze onderhoudt de Facebookpagina van Tiny House Nederland (7500 volgers). Ook de media zijn inmiddels bovenop Marjoleins plannen gedoken en er zijn al verschillende artikelen verschenen in landelijke en regionale dagbladen. Verder heeft ze een plek gevonden voor haar Tiny House in Alkmaar, maar de gemeente is hiervan nog niet op de hoogte. Wel is ze in onderhandeling met de gemeente Bergen (NH). Marjolein wil graag een 'pilot' starten met een plek voor vijf Tiny Houses. (zo ziet Marjoleins droom er uit >>>)

DSC02398.JPG DSC02404.JPG DSC02403.JPG DSC02405.JPG 

Nijmegen voert sinds kort een soepel beleid met betrekking tot de Stadsnomaden, al blijkt dit volgens Marjolein in de praktijk tegen te vallen. Marta zegt dat de nieuwe Woonvisie van Nijmegen, inclusief het beleid betreffende de stadsnomaden, erg interessant en vooruitstrevend is.
De Crisis- en Herstelwet biedt soms ruimte om af te wijken van al te knellende voorschriften van het Bouwbesluit. De behoefte daaraan lijkt groot te zijn. De huizenmarkt zit op slot en het is tijd voor alternatieven. Iemand uit het publiek komt met het idee om allemaal een stukje land te kopen, allemaal in een Tiny House te gaan wonen en vervolgens steeds van plek te ruilen. In het kader van alternatief wonen geeft Marta aan dat Platform31 bezig is met onderzoek naar het herbestemmen van leegstaande boerderijen (agrarisch erfgoed). Daarnaast is er sinds kort het concept van de wooncoöperatie, dat wellicht ook meer mogelijkheden biedt. De Brabantse gemeente Boekel zag ruimte in de Crisis- en Herstelwet om Ecodorp Boekel mede mogelijk te maken. Ook is GroenLinks de grenzen aan het verkennen voor de bouw van Tiny Houses, onder andere in de gemeenten Hoorn, Alkmaar en Roermond. En Almere organiseert een bouwEXPO met Tiny Houses.
Marta vraagt aan Marjolein hoe ze een ontwerper heeft gevonden voor haar Tiny House. In het buitenland blijkt dit makkelijker te zijn, maar toch heeft ze iemand gevonden en wel Ontwerpstudio Walden. Financieel bleek het wat lastiger te zijn. Ze is naar de bank gegaan en die wilde haar wel geld lenen tegen 8 procent rente. Marjolein heeft aan crowdfunding gedaan en uiteindelijk heeft een vriend haar het geld geleend. De kosten gaan waarschijnlijk niet onder de € 40.000 uitkomen, de bouw is gestart in februari 2016. Ook werkt ze met sponsoren, waardoor ze hele mooie materialen kan gebruiken zoals schapenwol voor de isolatie. Er is niet genoeg zonne-energie in de winter, maar ze kan toch zo duurzaam mogelijk leven met een infrarood paneel, een composttoilet en een houtkachel.
Mag ze er legaal wonen? In Alkmaar niet, maar misschien in Bergen. Wat tips van Marjolein: geef bij de gemeente aan dat je duurzaam wilt wonen en dat het een vrije keuze is om te minimaliseren. De gemeente Bergen reageerde positief. Er zijn ook veel voordelen voor gemeenten, zoals geen riolering. Om te lobbyen gaat ze de politieke partijen langs. Volgens Marjolein zijn er al 25 gemeenten hiermee bezig. Gebruik de Facebookpagina, ga zelf aan de slag, neem het initiatief, neem contact op met de gemeente, zoek belangstellenden, die zijn er genoeg. Denk niet dat je de enige bent die zo wil wonen.
Marta geeft aan ook eens te kijken op de advertentiepagina van Omslag: (www.omslag.nl) of daar zelf een oproep te plaatsen. Dit kan overigens ook in de plaatselijke krant. Verder geeft iemand uit het publiek aan dat er ook een soort Ikea-achtige huizen worden gebouwd.

DSC02401.JPG DSC02402.JPG DSC02400.JPG

Sander Giesen (www.giesen.nl) is de architect van Marjoleins huis. Iemand vraagt waarom Marjolein wel legaal in Bergen wil wonen en niet in Alkmaar. Dit is omdat ze samen met Monique dit project wil gaan opzetten en zij in Bergen wil blijven wonen. Het inschrijven in de gemeente blijft een heet hangijzer vooral als je afhankelijk bent van een uitkering.
Marta geeft aan dat in Bergen ook Ecodorp Bergen in opbouw is; dat gaat ook niet zonder slag of stoot. Volgens haar moet je een lange adem hebben; vooral voor kleine gemeenten is vrijwillig klein wonen een nieuw fenomeen. Marta's advies: „Wees zo open en eerlijk als je kunt; dan blijkt er op individueel vlak soms toch van alles mogelijk te zijn”. Marjolein zegt dat de Ombudsman bezig is met 'briefadressen' voor mensen die niet ingeschreven kunnen staan in hun verblijfsgemeente.
Dan is er nog tijd voor een kort, recent filmpje over de bouw van Marjoleins kleine huis, ook van Koen Derksen.
Het maximale gewicht van een Tiny House in Europa is 3.500 kg. Dat is een stuk minder dan in de VS en zorgt voor beperkingen. Veel informatie en achtergronden staan op de website van Tiny House Nederland (www.tinyhousenederland.nl) en kijk op het YouTube-kanaal van Tiny House Nederland. Tip uit het publiek: je kunt je in laten schrijven als reiziger. Of 'jezelf soeverein laten verklaren'.
Tips voor een woonadres voor mensen die niet permanent wonen in België en Nederland: wonenineencamper.com

Tijd voor een pauze. Verse koffie en thee stonden klaar in de werkruimte van Omslag. Veel deelnemers maakten van de gelegenheid gebruik om een kijkje te nemen in de mobiele woning van Emile en Karin. Anderen zochten een plekje in de zonnige tuin, of snuffelden wat rond in de bibliotheek van Omslag. Om 16:00 uur vervolgden we het programma.

DSC02407.JPG DSC02408.JPG DSC02416.JPG DSC02417.JPG DSC02411.JPG

Jelte Glas van woonpioniers.nl kreeg het woord en vertelde zijn verhaal aan de hand van een presentatie. Welke dingen zijn er nog blijven liggen? Jelte zegt dat wij allen in de zaal pioniers zijn. Hij begint zijn verhaal met het feit dat hij zijn gemeente een brief heeft gestuurd over de deeleconomie: er moeten nieuwe woonvormen komen. Het probleem van nu is dat je aangesloten moet zijn op de nutsvoorzieningen, dus gas, water, licht, riool. Woonboten blijken daardoor dan ook officieel geen woningen te zijn. De gemeente Utrecht wist niet zo goed wat ze met Jelte aan moesten, dus hebben ze hem maar als dakloos ingeschreven. Je mag in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) drie maanden officieel dakloos zijn met verlenging van nogmaals drie maanden. Jelte woont nu in een caravan. Hij maalt er niet om: „Je moet het maar gewoon gaan doen, en daarna pas kijken wat er officieel mogelijk is”. Er komen steeds meer mensen naar Jelte toe die al jaren 'onder de radar' wonen. Jelte heeft de stoute schoenen aangetrokken en plaatste in de krant de oproep 'kom maar met een plekje'. Toen was zijn Tiny House inmiddels al af. Een paar mensen reageerden dat hij wel in hun tuin mocht wonen. Uiteindelijk kon hij zich toch inschrijven op het adres waar zijn caravan staat, een anti-kraak adres. Er zijn duizenden woningen die leegstaan in Utrecht, en dat maakt alles extra krom.

DSC02412.JPG DSC02413.JPG

Jelte's Tiny House kostte uiteindelijk € 31.000 voor 17 m2 met water en elektra. Pionierswerk blijkt vaak duurder te zijn doordat het de eerste keer is. Het eerste Tiny House is inmiddels verkocht en die gaat naar Noorwegen. In Almere wordt het ambtelijk apparaat ingericht op wonen in Tiny Houses. Ook in Bergen en Hoorn wordt er nagedacht over mobiele woningen. Dit alles gaat een nieuw leven krijgen. Wat dat betreft vindt Jelte de slogan van Nike hier op zijn plaats: 'Just do it!' Het blijft een risico om hiermee in de openbaarheid te treden, maar dit mag het niet tegenhouden. De Woonpioniers werken nu aan een professioneel experiment The Tiny Village: een verzameling (5-10) van kleine, kwalitatieve en mobiele woonvormen die tijdelijk ergens neerstrijkt.

Een vraag uit het publiek: „Heeft dakloos zijn verdere consequenties?”. Nee, niet in Jeltes geval, want hij heeft een zelfstandig inkomen als ZZP-er. Een andere vraag: „Kan er ook op een dieplader worden gebouwd?” Dit blijkt te kunnen. Marta noemt het concept van de Sustainer Homes (woningen in zeecontainers). De makers hebben daar een prijs mee gewonnen. Jelte vertelt over de BouwEXPO in Almere, waar zowel Tiny Houses als Sustainer Homes staan, ook als houtskeletbouw. Jelte: „De markt wordt nu behoorlijk afgetast”. Iemand in de zaal zegt met strobalen te bouwen 'voor de meest simpele noodopvang en het is niet zo brandgevaarlijk als het lijkt”. Jelte zegt dat veel bouwpioniers naar Groningen trekken om aardbevingsbestendig te bouwen. De regels zijn daar soepeler, omdat ze al lang blij zijn dat er mensen komen. Een deelnemer wijst op een bedrijf in Sint Oedenrode dat zich heeft gespecialiseerd in tweedehands bouwmaterialen. Het is interessant om naar te kijken met betrekking tot gerecycled restmateriaal zoals oude treinen, vliegtuigen of horecaspullen. Sommige gemeenten zijn soepeler met restmaterialen, maar anderen willen geen 'zooitje'. Meer tips: www.omslag.nl/wonen

     
(v.l.n.r. de woningen/ontwerpen van Marjolein Jonker, Jelte Glas, Alowieke van Beusekom, het Waterlandhuisje en een Hermit House)

Hoe omschrijf je de doelgroep? Jelte:„Het zijn vooral alleenstaande jongeren tussen de 20-40 jaar, gescheiden mensen, maar ook ouderen die kleiner willen wonen, en stellen. Het zijn vooral kopers, maar er komen ook steeds meer huurders. Er zijn vooral zorgen om de sociale huurders. Qua wonen komen er veel hervormingen aan, hier is minister Blok mee bezig. Nieuw in dit land is de deeleconomie in wonen. Iedereen kent al het auto en spullen delen”.
Marta wijst op de Aanloopdag bij Omslag over kleinschalig collectief wonen. Gemeenten blijken bang voor nieuwe initiatieven, omdat ze op de vingers getikt kunnen worden door de rijksoverheid. Toch signaleert Marta beweging in de sociale huur: herbestemmen van agrarische leegstaande panden die het groepswonen een stimulans kunnen geven, de nieuwe wooncoöperaties en collectief huurwonen in zelfbeheer. Verder wijst ze op de 'aso'-woningen ('Skaeve Huse'), die in Denemarken een succes zijn, en nu ook her en der in Nederland opduiken. Ze zijn bedoeld voor mensen met een sociaal onaangepast gedrag, die worden geweerd uit woonwijken. Speciaal voor hen worden er op een wat afgelegen plek groepjes van zelfstandige eenpersoons houten- of containerwoningen gebouwd van 30 tot 50m². Als je daarvoor in aanmerking komt, moet je zelfs klein wonen, als een soort straf. En dan kan en mag het wel... Gelach in de zaal. Er is zoveel gaande dat er gegarandeerd omslagen komen. Marta: „confronteer mensen met je simpele wens”.

 

(v.l.n.r.: woning op recreatiepark, Skaeve Husen in NL (2x), Sustainer Home uit zeecontainer, Sustainer Home uit houtskelet

Reinoud Boland, een van de ontwerpers van het 'Waterlandhuisje' geeft een korte toelichting op het concept, waarvan nu een prototype in Strijp-S in Eindhoven staat. Het kan als B&B worden geboekt om een Tiny House van binnenuit te ervaren. De ervaringen van de tijdelijke bewoners worden gebruikt om het het huisje te verbeteren en andere types te ontwikkelen met als ultiem doel een 'off-grid huisje', dat zelfvoorzienend de wereld in kan. Het huisje is een compleet geïsoleerde mini-woning, met woonkamer, keuken, badkamer en slaapzolder. Het staat op wielen en kan gemakkelijk verplaatst worden. Het is géén caravan.
Reinoud en zijn team hebben bij de gemeente Eindhoven een schetsontwerp ingediend voor een Tiny House Villlage, op het voormalige NRE-terrein. Dat zal waarschijnlijk niet gaan lukken, maar wellicht heeft de gemeente een andere locatie in de aanbieding?

Jelte zegt dat 90 procent van de mensen in de wereld hun eigen huis bouwen, Nederland is hierin een uitzondering, de meeste mensen hier laten hun huis bouwen. Van onderop kunnen we samen gaan bouwen en niet doem-denken. Blijf uitspreken dat je anders wilt wonen en leven. Zoek elkaar op! Bijvoorbeeld op de kop van het Java-eiland in Amsterdam bij de manifestatie Europe by People. Vanaf 11 april gedurende tien weken. Marta noemt ook andere inspirerende circuits: de beweging van ecodorpen en de Transitie-beweging. Kijk ook naar dat soort ontwikkelingen, want ze zijn vaak verwant en ondersteunen elkaar en anderen.
Een deelnemer: „Het huisje moet los op de trailer staan, omdat het dab formeel om lading gaat. Vleugelbouten blijken hierbij handig te zijn om het vast te zetten. Verder is er een vraag over de verzekering. Die heeft Jelte gevonden, maar bleek heel moeilijk te zijn. Zijn tip: Kuiper verzekeringen in Heerenveen blijkt alles te verzekeren.
Een volgende vraag: of we niet een landelijk manifest op kunnen gaan zetten. Jelte zegt dat sommige recreatieparken toch permanent bewoond worden, en Marta noemt als voorbeeld een voormalig recreatiepark in Heijnen (Noord-Limburg), waar nu zo'n honderd kleine en grotere huizen te koop staan voor permanente bewoning. Een paar bewoners zoeken andere mensen die er - net als zij - op een ecologische manier willen gaan wonen. Contact via e-mail: pascalrenate ( at ) hotmail.com. Tel. 06-5530898.
Jelte wijst nog op de opkomst van veel nieuwe bouwmaterialen, zoals hennep, kalk en (stro)leem. Een deelnemer vertelt over zijn alternatieve bouwproject: hij maakt een demontabel huis, van buiten lijkt het een tent en van binnen is het een huisje. Zie epshuisje.wordpress.com
Emile heeft 3,5 jaar gebouwd aan zijn mobiele huis in een oude camper, met totaal geen technische achtergrond, maar hij heeft hier heel veel van geleerd! Het gaat om het milieuaspect en niet om de vierkante meters, al klinkt Tiny Houses wel zo. Hij attendeert op de Belangenvereniging Vrij Wonen (voor het 'vrij wonen' in recreatie-woningen), en hij noemt het Permanent Beta Festival in het eerste weekend van september in Drenthe.

Daarmee was deze Aanloopdag ten einde. Conclusie: als je niet mee wilt in de ratrace, dan kun je daar op vele manieren invulling aan geven. Maak geen geheim van je droom, en ga ermee aan de slag! Zo zul je al snel medestanders vinden. Bij Omslag noemen we dat 'doen-denken'. Ook de Aanloopdagen - zoals vandaag- zijn een manier om mensen met elkaar in contact te brengen, opdat je kunt leren van de inzichten en ervaringen van anderen. Verslagen van eerdere Aanloopdagen >>>

Omslag geeft ook elke twee maanden het papieren tijdschrift ZOZ uit - tijdschrift voor doen-denkers: 48 pagina's van en over mensen die werk maken van een duurzame en kleurrijke wereld. Proefnummer vragen? >>>.
En vanuit Omslag's Servicepunt Anders Wonen Anders Leven wordt elke maand een elektronische nieuwsbrief verspreid. Een abonnement is gratis >>>

Klokslag 17:00 uur sloot Marta de dag af met veel dank aan alle inleiders en deelnemers: wel thuis, doe er  het goede mee en misschien nog eens tot ziens bij Omslag!

Na het actief uitwisselen van adressen, websites en telefoonnummers ging sommigen enthousiast weer naar huis. Marjolein ging met Reinoud mee, omdat ze die nacht in het Waterlandhuisje zou overnachten.
Twaalf mensen begaven zich naar de keuken van Omslag, waar ze gezamenlijk een erg lekkere biologisch-vegetarische maaltijd bereidden.
Intussen werd de werkruimte van Omslag omgetoverd tot een restaurant; het eten smaakte heerlijk en Dick en Emile sloten de de dag muzikaal af.

DSC02415.JPG DSC02414.JPG DSC02418.JPG

DSC02419.JPG DSC02420.JPG DSC02421.JPG


Relevante websites in relatie tot deze dag:

  • Algemene website over Tiny Houses in Nederland: www.tinyhousenederland.nl
  • Wikipedia over The Tiny House Movement:  en.wikipedia.org/wiki/Tiny_house_movement
  • Wat wordt bedoeld met een briefadres? www.rijksoverheid.nl
  • Overzicht van inschrijf-mogelijkheden bij niet-permanent wonen in Nederland en België: wonenineencamper.com
  • In de nieuwe wijk Oosterwold in Almere komt een Tiny House Farrn: woneninoosterwold.nl
  • WWOOF (World Wide Opportunities on Organic Farms) meewerken en -leven op ecologische projecten ene bedrijven wereldwijd: www.wwoofnetherlands.org
  • Strobouw Nederland: www.strobouw.nl
  • Ecodorp Ppauw, Arnhem:  www.ppauw.nl    - van 6 t/m 8 mei 2016 is hier de eerste Nederlandse permacultuur gathering 
  • Ecotribe Teuge: www.omslag.nl
  • Facebookpagina van de Stadsnomaden. Nijmegen: www.facebook.com
  • Beleid t.a.v. Stadsnomaden e.a. in Nijmegen: /www2.nijmegen.nl   (zie Woonvisie ' trefwoord 'stadsnomaden')
  • Hermit Houses NL:  www.hermithouses.nl
  • Film 'We the tiny house people': www.omslag.nl/bios
  • ADM-terrein in Amsterdam:  adm.amsterdam  - open dag op 21 mei 2016


    Bekijjk hier de film 'Een kleine verandering' van Koen Derksen (20 min.)
                            

        

  •   © 2016 Omslag, - contact