Met ruim 50 deelnemers vanuit het hele land en zelfs twee uit België, was deze bijzonder inspirerende Aanloopdag helemaal volgeboekt. Alle aanwezigen genoten zichtbaar van alle informatie, de praktische voorbeelden en het enthousiasme van de sprekers. Ondanks de volte van het programma bleven we mooi op schema, waardoor er ook voldoende ruimte was voor informele uitwisselingen. Een poging om deze dynamische dag kort samen te vatten.

Door Marta Resink (Omslag)

(klik op de foto´s voor een vergroting)

Vooraf hadden de Omslag-medewerkers Dick Verheul, Marta Resink, Regina Wuisan en Eerin Naus de dag in praktische zin al voorbereid, zodat voor de eerste deelnemers die vanaf 11:45 arriveerden, een biologische lunch klaar stond, inclusief home made ei-linzenpaté en veganistische humus. Degenen die zich voor de lunch hadden aangemeld en gaandeweg binnendruppelden, lieten het zich goed smaken. En aan tafel ontstonden direct al allerlei levendige kennismakingen en gesprekken.

     

Rond 13:00 uur verzorgde Dick Verheul een korte rondleiding binnen en buiten, met uitleg over doel, werkwijze en de overige activiteiten van Omslag.

Toen alle deelnemers tegen twee uur zo'n beetje waren gearriveerd, staken we de binnenplaats van het voormalige klooster over, om het inhoudelijke deel van deze Aanloopdag in een andere ruimte te vervolgen.

Brede belangstelling
Marta Resink, die de middag inhoudelijk begeleidde, begon met een rondje waarin alle aanwezigen zich even kort konden voorstellen. Al snel bleek er een flinke afvaardiging van Ecodorp Gaasterland aanwezig te zijn (als onderdeel van een ledenweekend in het nabijgelegen Boxtel). Daarnaast waren er mensen die op verschillende manieren al actief 'gemeenschappelijk' wonen, mensen op zoek naar aansluiting bij een bestaand initiatief in binnen- of buitenland, initiatiefnemers met nieuwe plannen en mensen die naar volle tevredenheid 'zelfstandig' wonen, maar toch benieuwd zijn naar de woonwensen en initiatieven van anderen.

Voor de pauze waren er twee presentaties, de inleiding na de pauze werd gevolgd door een uitwisseling met en reacties van de deelnemers. Alle inleiders maakten ter ondersteuning en illustratie van hun verhalen gebruik van powerpointpresentaties. Hieronder de grote lijnen van hun presentaties.

Ecodorp Gaasterland (Frl)

Arij van der Kooij en Clasina de Jong verzorgden een duo-presentatie over het plan om een ecologische woon-werkgemeenschap te vestigen in Rijs, aan de rand van het IJsselmeer in Gaasterland (Frl): Ecodorp Gaasterland.

Arij, destijds ook betrokken bij Vereniging Ecodorp, ontdekte deze locatie in 2010: een leegstaand complex van een jeugdinstelling. Hij zag er mogelijkheden voor het opzetten van een leer- en leefcentrum met als pijlers: ecologie, economie en gemeenschapsvorming, in combinatie met een duurzaam mens- en wereldbeeld en spiritualiteit, en eigen onderwijs. Er zouden 40 à 50 volwassenen met hun kinderen kunnen wonen, leven en werken, met daarnaast veel ruimte voor gasten en andere activiteiten. 

Arij: ,,Terrein en gebrouwen liggen op een prachtige locatie en verkeren in een goede staat van onderhoud. Op het complex 'Mooi Gaasterland' staan twaalf royale woningen, een markante villa met bedrijfskeuken en kantoren, een kapel, een bedrijvenflat inclusief congreszaal, een portierswoning, een therapeutenhuis en een kinderdagverblijf. Daarnaast is er nog een mogelijkheid om op een perceel van 500 m2 nieuwbouw te plegen. 

Ecodorp Gaasterland zou het complex als eigen woningbouwvereniging willen aankopen, en de woon- en werkruimten verhuren aan de bewoners''. Clasina: ,,We zijn nu eerst bezig met het proces van gemeenschapsvorming, en we hebben als groep natuurlijk ook allerlei praktische skills nodig. Dat zijn belangrijke voorwaarden om echt als een groep te kunnen fungeren. Er zijn voortdurend mensen die in- en uitstappen. Hoe verbind je je met elkaar en wat is ieders droom? Iedereen wil natuurlijk gehoord, gezien en gevoeld worden, maar: dromen is iets heel anders dan (samen) doen. Om dat proces met elkaar aan te gaan, hanteren we de sociocratische methode. Om ons daar verder in te oefenen, gaan we binnenkort een cursus sociocratie volgen. Eens per maand komen de leden een weekend samen; door middel van gezamenlijke activiteiten (vergaderen en overleggen, samen iets aanpakken, excursies, samen koken, etc) wordt de structuur van de groep steeds meer helder, leer je elkaar steeds  beter kennen, en kom je elkaar - en ook jezelf - op allerlei manieren tegen''. Een kort filmpje >>

Enkele vragen uit de zaal: hoe ver zijn jullie al, kunnen er nog mensen meedoen? Is de plek al aangekocht, hoe gaan jullie dat allemaal financieren, willen jullie niet liever duurzame nieuwbouw, en: willen jullie een eigen school?

Er zijn nu ongeveer 30 actieve leden; daar kunnen er dus nog meer bij. De locatie staat nog steeds te koop; kostte aanvankelijk 3.1 miljoen, maar de prijs zakt telkens. Er zijn inmiddels goede contacten met de Triodosbank opgebouwd. Als de toekomstige bewoners tezamen een substantieel deel van de aankoopprijs bij elkaar brengen, dan wil Triodos in principe de rest mee-financieren. Omdat er nogal wat mensen met onderwijs-ervaring in de groep zitten, wordt gedacht aan het opzetten van een eigen schooltje met een sociocratische leermethode. Op de extra kavel van 500 m2 zou eventueel nieuwbouw kunnen komen; de meningen binnen de groep zijn daarover verdeeld. Over deze en andere onderwerpen willen we via de sociocratische kringmethode leren om tot voor iedereen bevredigende besluiten te komen''. 

Voor belangstellenden is er ongeveer eens per maand een informatiebijeenkomst, tijdens een rondleiding over het terrein in Gaasterland. Veel meer informatie is beschikbaar op de website: www.ecodorpgaasterland.nl

Wijkje met 23 aardehuizen in Olst (Ov)

Vervolgens was het woord aan Bart van de Moosdijk, toekomstig bewoner en meebouwer van een nieuw wijkje met 23 aarden huizen ('earthships') in Olst.

Het initiatief voor een wijkje met aardehuizen ontstond rond 2006, nadat een paar mensen hadden kennisgemaakt met het earthship-concept van de Amerikaanse architect Michael Reynolds. Hij ontwierp goeddeels energieneutrale woningen volgens een uitgekiend concept,  gebouwd uit gerecyclede en natuurlijke grondstoffen uit de directe omgeving; hij noemde ze 'earthships'. De 'body' van de gebouwen bestaat uit gestapelde autobanden, gevuld met stevig aangestampte aarde. Zij vormen een zeer goed isolerende buitenschil, die warmte opslaat en koude weert. Wereldwijd zijn er al vele tientallen aardehuizen gebouwd, maar nog nooit in Nederland.
De inmiddels opgerichte Vereniging Aardehuis Oost-Nederland besloot een experiment aan te gaan en ontwikkelde een plan voor een woonwijkje met met aardehuizen, een gemeenschapshuis en een bezoekerscentrum, ingebed in een eetbaar landschap. Het zou een unicum voor Europa moeten worden. Aanvankelijk was de wijk bedacht in Deventer, maar die gemeente was niet bijster enthousiast; de gesprekken liepen stroef en schoten niet echt op. Toen een lid van de initiatiefgroep tijdens een yogales enthousiast over het plan vertelde tegen een mede-cursist, kwam er plotseling beweging. De mede yogacursist bleek wethouder te zijn in de naburige gemeente Olst. Diezelfde nacht nog belde hij de aardehuizer uit zijn bed met de mededeling: ,,die aardehuizen, die moeten in Olst komen!''. Dus verhuisde het plan naar die gemeente.

Architect Michel Post ontwierp voor de beschikbare kavel van 1,3 ha een plan met 23 - deels zelf te bouwen - zeer energiezuinige, organisch vormgegeven woningen, plus twee gemeenschappelijke gebouwen. Het project wordt ontwikkeld in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Er komen twintig particuliere koopwoningen en drie huurwoningen. gefinancierd door Woningcorporatie Salland Wonen. Filmpje over de plannen. >>>

Bart van de Moosdijk is sinds twee jaar actief lid. Samen met zijn gezin wil hij in een aardehuis wonen, maar... dat  moet hij dan wel eerst zelf bouwen, samen met anderen. Bart: ,,Het is een geweldig project, dat vooral steunt op mensen. Daarnaast heb je natuurlijk ook support van de gemeente en de lokale bevolking nodig. Aan zo'n omvangrijk en experimenteel project kleven allerlei aspecten die we samen moeten uitzoeken en het hoofd bieden. Maar niet iedereen hoeft alles te weten of te kunnen. Er zijn verschillende werkgroepen rond specifieke thema's, en die thema's moeten dan weer in elkaar worden geschoven tot een geheel dat door alle bewoners kan worden gedragen. We moeten voortdurend concessies doen en veel van elkaar accepteren. Ik vergelijk het hele proces wel eens met samen dansen. Samen dansen moet je leren en pas als je elkaar goed aanvoelt kun je samen vloeiend bewegen in eenzelfde ritme en nieuwe stappen zetten''. ,,Werken aan het realiseren van deze wijk is een voortdurend proces van gemeenschapsvorming. Bij andere projecten zie je vaak dat dat proces al begint ver voordat je feitelijk gaat bouwen; bij ons loopt dat anders. Van de aanvankelijke groep zijn nu nog drie gezinnen over; de anderen zijn om heel wisselende redenen weer uitgestapt, en nieuwe mensen zijn erbij gekomen. Bij het realiseren van de wijk en bij de individuele aankoop van de woningen, krijgen we ondersteuning van een  bureau dat zich specialiseert in CPO. Daarnaast krijgen we materiële hulp (gebruik van machines, karretjes etc.) van een groot bouwbedrijf. We onderhouden goede contacten met de gemeente, met Salland Wonen, de burgemeester en de Commissaris van de Koningin in Overijssel. We realiseren immers een 'voorbeeldproject' voor Europa!''.

Iedereen die straks in de wijk komt wonen, bouwt actief zelf mee aan alle huizen en gemeenschappelijke gebouwen. Bart: ,,We bouwen met en voor elkaar. Daarnaast krijgen we veel hulp van mensen die een of meer dagen, soms langer komen meebouwen. Ook dat is een geweldige ervaring. Gedurende het hete traject moeten we voortdurend concessies doen en onze plannen bijstellen. We hadden niet voorzien dat we toch moesten heien, en ook onze plannen voor een gezamenlijke moestuin en een kleine kinderboerderij sneuvelden. Maar... ons wijkje ligt in de buurt van een spoorlijn, met een verplichte groenstrook van 80 meter. Dáár komt nu een grote, openbare permacultuurtuin, waar de hele buurt van kan meegenieten''.

Wat vragen uit de zaal: hoe vordert de bouw en zijn de woningen 100% autarkisch? Wat kost het om daar te wonen en zijn er nog huizen vrij? Ook: hoe zijn de contacten met de autochtone Olstenaren?

Bart: ,,De bouw is nu volop gaande; het eerste blok met huizen is al bijna klaar. De woningen zijn energieneutraal, dus gebruiken geen of nauwelijks elektriciteit. Stroom komt van zonnepanelen; water komt uit eigen bronnen. Er vindt geen lozing plaats op het oppervlaktewater. Waterzuivering gebeurt via helofytenfilters en elk huis krijgt een composttoilet. Een groep bewoners laat zich daartoe binnenkort scholen door ervaren 'compostmeesters' in België.
De bouwkosten zijn vergelijkbaar met gangbaar bouw, rond 2.5 ton per woning. De huurwoningen komen in het hogere segment van de huurtoeslag-norm, maar bedenk dat de overige woonlasten (gas, water en energie) voor alle bewoners fors lager zullen zijn. Voor alle types woningen is nu een wachtlijst; aanmelden kan via de website. Het contact met de Olster bevolking verloopt nu goed. Aanvankelijk was er wel argwaan, vooral toen er tijdelijke caravans werden geplaatst voor toekomstige bewoners en meebouwers. Maar mede doordat lokale vakmensen (timmerman, elektrotechnicus) bij de bouw zijn betrokken en door de gastvrije houding van de bewoners, zijn de contacten nu goed.  Er doen ook vaak mensen uit Olst mee aan de rondleidingen, of ze komen een handje meebouwen. En: kinderen van sommige toekomstige aardehuizers gaan nu al in Olst naar school. De met sluiting bedreigde basisschool in Olst kan nu open blijven, en daar is iedereen bij mee!''.

Rondleidingen, info-avonden en meebouwen
Op de bouwlocatie worden regelmatig rondleidingen verzorgd voor algemene belangstellenden. Meer >>>
Af en toe zijn er informatiebijeenkomsten voor potentiële nieuwe leden (voor de wachtlijst), met een presentatie over het ontstaan van Vereniging Aardehuis Oost-Nederland en de actuele stand van zaken.

De komende tijd kan er volop worden meegewerkt, soms tijdens speciale bouwweekends, maar ook op andere dagen. Wel vooraf aanmelden! Meer over meewerken tijdens de bouw >>>

Uitgebreide website over het Aardehuizen-project: www.aardehuis.nl

Theepauze

En toen was het tijd voor een pauze: even de benen strekken, een verse kop thee, sap of koffie drinken of wat frisse lucht happen buiten.
In de Omslagruimte was een foldertafel met informatie om mee te nemen ingericht, en in de bibliotheek was een collectie relevante boeken uit de Omslag-bibliotheek uitgesteld. Sommigen maakten buiten in de middagzon hun spieren weer even soepel... Overal vonden levendige gesprekken plaats. Het kostte enig aandringen om iedereen weer mee te krijgen naar het klaslokaal voor het vervolg van het middagprogramma.

Zorgzame buurten en Groene huurders in Eindhoven

De laatste presentatie werd verzorgd door Kitty Hesen, mede-oprichter en actief bij KilimanjaroWonen, voortgekomen uit het Eindhovense bedrijf Bouwen in Eigen Beheer (BIEB). Het idee voor Kilimanjaro, opgezet door drie vrouwen, ontstond in de zomer van 2010 met als doel alternatieve kleinschalige woonprojecten tot stand te brengen waarvan de toekomstige bewoners zelf de ontwikkelaars zijn. De focus ligt bij actieve 50-plussers. De projecten worden uitgevoerd binnen Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. (CPO)  Meer over de werkwijze van Kilimanjaro >>>

KilimanjaroWonen zoekt actief naar locaties in en buiten Eindhoven, die herontwikkeld zouden kunnen worden. Is een geschikte locatie gevonden, dan worden mensen uit de achterban daarover geïnformeerd. Bij voldoende belangstelling, kan zo'n groep zelf verder met plannen maken. Kilimanjaro ondersteunt en begeleidt groepen in het voortraject; daarna wordt de procesbegeleiding overgenomen door BIEB.
Het eerste project dat nu wordt ontwikkeld is een voormalige school aan de Akkerstraat in Eindhoven, maar er zijn ook andere opties, zoals het NRE-terrein in Eindhoven, klooster Groot Bijsterveld in Oirschot, de Isabellakazerne in Den Bosch en een locatie in Waalre. Daarnaast worden soms excursies georganiseerd naar gerealiseerde projecten. Meer projecten van Kilimanjaro >>>

Zorgzame buurten
Kitty ging vol passie in op twee projecten waarbij ze zelf actief betrokken is: Zorgzame Buurten en Groene Huurders Gezocht - beide in Eindhoven. Het idee voor de Zorgzame Buurt ontstond toen Kitty in haar eigen wijk (Prinsejagt) merkte dat er bij ouderen veel behoefte was aan meer onderling contact. Zij misten vooral een informele plek in de buurt om elkaar te ontmoeten, samen koffie te drinken en activiteiten te organiseren. Kitty ging ermee aan de slag. Uiteindelijk stelde een woningcorporatie een 'sloop'woning in de buurt beschikbaar die nu frequent wordt gebruikt (vooral door vrouwen) voor een breed scala van activiteiten, van samen eten tot en cursussen en High Teas. De activiteiten worden georganiseerd dóór en vóór buurtbewoners. Vanuit dit initiatief is ook een burenhulpdienst gestart, die bij toerbeurt door buurtbewoners zelf wordt gecoördineerd.
Uit een buurtenquête - waarop bijzonder veel respons kwam - bleek dat heel veel mensen bereid zijn om iets voor anderen te doen, maar... vrijwel niemand durft om een burendienst te vragen. Daarom wordt nu gewerkt aan manieren om hulp- en zorgvragen te activeren. Dit spontaan ontstane project is gaan fungeren als een soort pilot. Omdat het zo goed aanslaat, komen er nu ook vragen uit andere wijken, soms uit andere steden, om soortgelijke projecten te (helpen) opstarten. Kilimanjaro is daarbij in te schakelen. Kitty daarover: ,,Mensen kunnen altijd contact met ons opnemen, maar we gaan alleen op dit soort vragen in als er al een actieve groep is in een wijk. Ook zullen we dan tarieven in rekening gaan brengen''.

Groene huurders gezocht
Een ander project waarbij Kilimanjaro betrokken is, is 'Groene Huurders Gezocht'. Woningcorporatie Woonbedrijf gaat in de Eindhovense wijk Genderdal een zeer duurzaam woonproject realiseren in de sociale huursector, met 56 appartementen, 12 zorgappartementen en 14 rijtjeswoningen. Kilimanjaro is gevraagd om voor dit project 'groene' huurders te zoeken die met elkaar en met Woonbedrijf tijd en energie willen steken in het uitwerken van duurzame ideeën voor dit wooncomplex. Want met energiezuinige woningen alleen ben je er nog niet. Het is zeker zo belangrijk dat de bewoners hun manier van leven en wonen aanpassen en zuinig zijn met elektriciteit, gas en water. KilimanjaroWonen is ingeschakeld om potentiële huurders een kennismakingstraject in te gaan, waarbij naast een duurzame leefstijl ook sociale aspecten aan bod komen, zoals bijvoorbeeld:  vaker de fiets pakken, de auto laten staan of delen met anderen, goed nabuurschap, samen zorgen voor groen en andere buurtvoorzieningen of samen diensten en producten inkopen.
Daarnaast organiseert Kilimanjaro informatiebijeenkomsten en een serie 'verplichte' workshops, waarin toekomstige huurders samen hun woonwensen inventariseren en voorleggen aan Woonbedrijf. Zie oproep >>>
De woningen worden naar verwachting medio 2015 opgeleverd en worden - via een aangepast toewijzingssysteem -  alleen toegewezen aan huishoudens met een inkomen van maximaal € 34.300,- per jaar.
Website van KilimanjaroWonen: www.kilimanjarowonen.nl

Afsluiting

Na deze boeiende presentatie was er ruimte voor de aanwezigen om te reageren, aanvullende vragen te stellen of aandacht te vragen of een eigen project,. Ingemarie Veelo uit Den Haag vertelde over Anastasiadorpen: projecten, gebaseerd op de boeken van Vladimir Megre, waarbij een individu of familie een hectare grond koopt om daarop generaties lang te wonen en leven op basis van zoveel mogelijk zelfvoorziening in direct contact met de natuur. De initiatiefgroep Anastasiadorp Nederland  is in gesprek met de gemeente Borger-Odoorn (Dr) over het vestigen van een eerste Anastasiadorp in Nederland.
Verder werd aandacht gevraagd voor de mogelijkheid om aan de Papaverweg in Amsterdam-Noord woon-werkproject te realiseren. Zie >>>

Tot slot had Marta nog wat mededelingen:
- Vereniging Ecodorp Nederland bezint zich op een doorstart met een nieuwe doelstelling. In plaats van het zelf realiseren van een of meer ecodorpen, zou de vereniging kunnen gaan fungeren als koepelorganisatie, met een eigen aanbod van ontmoetingsbijeenkomsten, uitwisseling, cursussen, excursies, etc.
- Er wordt gedacht over het oprichten van een Nederlandse tak van het Global Ecovillage Network (GEN). Een eerste activiteit is het aanbieden van de training 'Ecovillage Design & Education', die in augustus 2013 van start gaat in Boxtel. Meer over deze training >>>
- De initiatiefgroep Strowijk Nijmegen en het project Meergeneratie Wonen krijgen samen een subsidie van 3 ton van de gemeente Nijmegen  voor het verder ontwikkelen van hun plannen. Strowijk moet een wijkje worden met zo'n 50 bewoners in de sociale huursector, met gemeenschappelijke voorzieningen in een groene omgeving. De woon/werk-gebouwen worden gebouwd uit houtskeletbouw met strobalen en leem. Meer >>>

- Op zaterdag 27 april organiseert Omslag een Aanloopdag over Strobouw in Nederland, inhoudelijk verzorgd door (stro-)architect Michel Post. Wie daarbij wil zijn moet zich snel aanmelden. Meer info >>>
- Op zaterdag 1 juni verzorgt Paul Hendriksen (TT-NL en TT-Deventer) een uitgebreide presentatie tijdens een Aanloopdag over 'De impact van Transition Towns in Nederland'. Meer info >>>
- Op alle vrijdagmiddagen in de maand mei is er Theetuin in de Omslag-tuin, een leuke gelegenheid om nader kennis te maken met Omslag en met andere bezoekers. Meer info >>>
- Het laatste weekend van juni is er een kampeerweekend in de Omslag-tuin onder het motto 'Idealen in Uitvoering'. Het programma wordt grotendeels door de deelnemers zelf samengesteld. Meer info >>>
- Bijna elke laatste vrijdag van de maand is er bij Omslag een filmavond: op 26 april draaien we  de film 'First Earth'
(over ecologische architectuur wereldwijd) en op 31 mei (voorafgaand aan de Aanloopdag over Transition Towns) de film  'In Transition 2.0'. Meer over deze filmavonden: /www.omslag.nl/bios.html

- Het Servicepunt Anders Wonen Andes Leven, onderdeel van de bibliotheek van Omslag in Eindhoven, is elke vrijdagmiddag geopend voor bezoekers. Meer >>>
- Omslag brengt elke maand een elektronische nieuwsbrief uit met nieuws, oproepen en actuele informatie over vormen van 'anders' wonen en leven, en ontwikkelingen rond duurzaam bouwen. Een abonnement is gratis. Laatste nieuwsbrief lezen >>>
- Ook het tweemaandelijks papieren tijdschrift van Omslag: ZOZ - tijdschrift voor doen-denkers, bevat altijd veel nieuws over 'anders' wonen en leven. Kennismaken met ZOZ? >>>

Hierna volgde de afsluiting, waarin aan alle deelnemers werd gevraagd hun beleving van deze Aanloopdag met een of twee woorden te benoemen. Alle specifieke woorden ben ik vergeten, maar 'inspirerend', 'voedend', 'enthousiast' en 'hoopgevend' werden erg vaak genoemd.
Als dank voor hun bijdragen ontvingen alle sprekers een exemplaar van  de film 'A New We', en een klein boekje van Atalanta: 'Doldraaien of omkeren'.
Daarmee kwam een einde aan een geweldige dag die nog lang zal blijven nazinderen. Voor twintig mensen kreeg deze middag nog een vervolg.

Samen koken en eten
In de keuken van Omslag werd door een flinke groep mensen gezamenlijk een biologisch-vegetarische maaltijd bereid van producten die vooraf al waren ingekocht. Anderen brachten het gebruikte lokaal weer op orde, dekten de tafels en/of trokken zich terug in de bibliotheek om de daar uitgestalde boeken te bekijken. Overal werden levendige gesprekken gevoerd en werden adressen en website uitgewisseld.

Rond half zeven konden we al aan tafel, waar we werden getrakteerd op een zeer smakelijke maaltijd met verschillende groenten, rijst, gebakken tofu met een lekkere saus en diverse salades. En een toetje met (soja)yoghurt met fruit. Na de grote afwas, sloten we de dag af met nog een laatste rondje thee en koffie, en toen was het echt tijd om naar huis te gaan.
De vele hartelijke woorden ten afscheid bevestigden nog eens, dat het voor iedereen een geweldige dag was. Maar dat hadden wij als Omslag-medewerkers zelf ook al lang geconstateerd. Bedank allemaal voor deze bijzonder geslaagde dag, en graag tot ziens!

Eindhoven, 13 april 2013.
Marta Resink


Overzicht van relevante websites in het kader van deze dag:

- Servicepunt Anders Wonen Anders Leven: www.omslag.nl/wonen
- Ecodorp Gaasterland: www.ecodorpgaasterland.nl
- Vereniging Aardehuizen Oost-Nederland: www.aardehuis.nl
- Verslag meewerkweekend aan de aardehuizen in Olst (Pasen 2013): www.aardehuis.nl
- KilimanjaroWonen: www.kilimanjarowonen.nl
- Vereniging Ecodorp Nederland: www.ecodorp.nl
- Woningbouwverewniging Gelderland (WBVG): verhuurder van grote pansen in zelfbeheer: www.wbvg.nl
- Global Ecovillage Network-NL (i.o.): cursus Ecovillage Design and Education (EDE): Meer >>>
- Anastasiadorp + plannen voor Borger-Odoorn:  Anastasiadorp.nl
- Ecologische woonwijk De Kersentuin in Utrecht Leidsche-Rijn: kersentuin.nl/
- Permacultuur woon-werkwijk EVA-Lanxmeer in Culemborg:  www.eva-lanxmeer.nl/
- Andere ecodorp-initiatieven (o.a. Bergen, Zwolle, Brabant, Nijmegen): www.omslag.nl/wonen
- Nieuw plan voor Almere 'Pionieren in Flevoland' (alleen via Facebook: 'pionieren.flevoland'
- Strowijk Nijmegen (buurtschap Lent in de Vossenpels) www.strowijknijmegen.nl/
- Leefgemeenschap Vlierhof in Kleve (Keeken, Du, vlak over de grens bij Millingen): www.vlierhof.nl
- Facebook-community Ecovertere www.facebook.com/Ecovertere
- Over sociocratische besluitvorming: 
  - Sociocratisch Centrum Nederland: www.sociocratie.nl/ 
  - op 15 april workshop in Roermond:  transitiontownroermond.nl
  - In ZOZ 115 komt een artikel over het sociocratische kringmodel. Proefnummer vragen >>>

- Meer (nieuwe initiatieven voor) ecologische wijken in NL: www.omslag.nl/wonen/ecodorpen
- Actueel nieuws rond 'anders' wonen en leven:  www.omslag.nl/wonen/actueel