Welkom
Nieuws
Omslag
ZOZ
Bibliotheek
Pers
Werk
Wonen
Bestellen
Advertenties
Verslag aanloopdag ‘Collectief Wonen’ - op zaterdag
8 februari 2014
Door Marta Resink (Omslag)
Gewoontegetrouw begon de dag tegen twaalf uur, toen de eerste deelnemers arriveerden om deel te nemen aan de lunch (met zelfgemaakte humus en linzepaté). Direct al ontstonden er levendige gesprekken, weerzien tussen oude bekenden, kennismaking met elkaar en elkaars projecten. Voor mensen die voor het eerst bij Omslag waren - en dat waren er veel! - verzorgde Dick Verheul tweemaal een korte rondleiding door huis en tuin, waarin hij vertelde over de werkwijze, activiteiten van Omslag en over onze woon-werksituatie binnen het grote, collectief gebruikte pand ‘het Kloosterhof van Gestel’. Omslag in tekst en beeld 2013 >>>
Om twee uur verzamelden we ons in een grote ruimte elders in het pand voor het inhoudelijke programma, begeleid door Marta Resink. Tijdens het korte kennismakingsrondje bleken de aanwezigen uit alle hoeken van het land te komen, en flink wat mensen zijn betrokken - of hebben plannen - voor het opzetten van een ‘eigen’ project. Genoemd werden o.a. initiatief De Groene Bedding, Grijze Lente (gemeenschappelijk wonen ouderen), Centraal Wonen Lismortel (Eindhoven), de Landelijke Vereniging Centraal Wonen (LVCW), Casa de Pauw (Arnhem), Auroville (India), Bewust Wonen en Werken Boschveld (BWWB, Den Bosch), een ander groepje uit Den Bosch, een woon-initiatief op anarchistische grondslag, initiatief ecodorp Lowakimo (Limburg), Wonen met een Missie (op christelijke grondslag), de Zonnespreng (Driebergen) en Duurzaam Wonen Genderdal/Groene Huurders (Eindhoven).
Ecollectief stelt zich voor
Daarna was het woord aan Katja van der Valk en
Chris Posma, beiden betrokken bij Vereniging
Ecollectief: een landelijk kennisnetwerk van
professionals met verschillende achtergronden, die
actief zijn rond gemeenschappelijk, ecologisch bouwen in
eigen beheer. Leden van Ecollectief zijn o.a.
stedenbouwkundigen, architecten, project- en
procesbegeleiders, duurzaam bouwers etc. Ecollectief
werd zo’n acht jaar geleden opgericht en de aangesloten
leden hebben sindsdien, individueel of als klein team,
tal van groepen begeleid bij het realiseren van hun
ecologische woonprojecten. Enkele voorbeelden: De
Buitenkans (Almere), Ecologisch Centraal
Wonenproject Zonnespreng
(Driebergen), Mens- en Milieuvriendelijk Wonen Trapjeswijk
(Zwolle) en de wijk met Aardehuizen in Olst.
De meeste projecten worden gerealiseerd via Collectief
Particulier Opdrachtgeverschap (CPO), een trend
die rond 2001 landelijk beleid werd en waarvoor
inmiddels ook subsidiemogelijkheden zijn voor de
procesbegeleiding. Ecologische pioniersprojecten binnen
CPO zijn o.a. MW-2 project de
Hooipolder in Den Bosch en het Werfhuis
in de wijk EVA-Lanxmeer
in Culemborg. 
(foto's v.l.n.r.: Buitenkans, Zonnespreng, Trapjeswijk, Aardehuizen Olst, MW2-Hooipolder, Werfhuis en Goedemeent)
Katja van der Valk heeft
als proces- en projectmanager
duurzaam CPO al tal van groepen begeleid. Haar ervaring
heeft geleerd dat dat ook nodig is ,,omdat je bij het
realiseren van een project met tal van organisatorische,
juridische, bouwkundige en financiële aspecten én met
instanties te maken krijgt waarmee vrijwel niemand uit
de eigen groep ervaring heeft. Ofschoon elk project zich
op eigen wijze ontwikkelt, is een belangrijk ‘geheim’:
de goede weg der dingen - oftewel een volgorde van te
nemen stappen zodat er een sneeuwbal ontstaat die voor
alle betrokkenen realistisch is en logischerwijs verder
groeit''. In dat proces zijn enkele belangrijke stappen
te onderscheiden, die niet altijd in een exacte volgorde
verlopen en soms ook door elkaar heen gaan:
-
Bepaal het gemeenschappelijke doel van je groep en van
je project- Wat is écht je idee, maak dat tastbaar, ook qua sfeer
- Kies een goede plek of gebouw: spreekt het tot ieders verbeelding? Neem niet zomaar genoegen met de eerste de beste plek die zich aandient. Gemeenten hebben nogal eens de neiging om stukken onrendabele ’restgrond’ aan te bieden: soms vervuild, langs een snelweg en/of nabij hoogspanningsmasten. Wees alert en selectief!
- Formuleer een heldere visie en een doel dat ook meerwaarden creëert
-
Kies een rechtsvorm (bij voorkeur vereniging) en denk al
in een vroeg stadium na over de manier waarop je
samen besluiten neemt. Aanbevolen door Katja: sociocratie.
(verslag
Aanloopdag over over sociocratische besluitvorming)- Maak een onderlinge taakverdeling
- Sommige groepen vragen een ‘inleggeld’ om teveel vrijblijvendheid te voorkómen
- Organiseer excursies naar andere projecten; praat met initiatiefnemers/bewoners en vraag hen ook wat ze nu anders zouden doen
-
Krijg duidelijk zicht op ieders beschikbare tijd om in
het project te investeren en toets ieders financiële
budget - stap uit je ‘roze wolk’ en wees realistisch - kijk verder dan alleen de grond- en bouwkosten. Bij het bouwen van een huis of wijk komt nog zoveel meer kijken: energie, water, installaties, leges, bouwvergunningen, projectbegeleiding, etc.
- Zoek constructieve samenwerking met andere partijen (woningbouwvereniging, gemeente, instanties, professionals)
- Leg ieders commitment vast, vooral inzake financiële en juridische verantwoordelijkheden
- Spreid risico’s
- Selecteer architect en adviseurs
op basis van diverse kwaliteiten. Goede
procesbegeleiding heeft aandacht voor integratie van de
factoren: organisatorisch, juridisch, financieel en
planinhoudelijk.De meeste CPO projecten worden ontwikkeld door een samenwerkingsverband van particuliere eigenaren die elk hun eigen huis financieren, met daarnaast gemeenschappelijke tuinen en/of voorzieningen waar iedereen aan meebetaalt.
Als grote voordelen van CPO noemt Katja: ,,je heb veel inbreng in ontwerp en inrichting van je eigen huis en binnen collectief wonen heb je meestal samen de beschikking over veel buitenruimte. Het CPO-proces is vaak een traject van lange adem - het hele proces van idee tot realisatie - vergt al gauw een periode van vijf jaar of meer. Ook daarom is het belangrijk om samen de successen te vieren en vooral ook: samen lol te hebben''. Onderweg komt ieder project hindernissen en verrassingen van allerlei aard tegen, vaak moet worden ingeleverd op oorspronkelijke idealen en ook zullen regelmatig mensen in- en uitstappen. Het vergt veel van een groep om samen door te zetten. Als voorbeeld noemt zij het project met de aardehuizen in Olst. Aanvankelijk ging de initiatiefgroep ervan uit dat het mogelijk moest zijn voor 40.000 euro je eigen huis te bouwen. Uiteindelijk werd de prijs per woning rond 200.000 euro, wat voor veel mensen niet haalbaar bleek. Ze moesten afhaken.
Ook Chris
Posma (financieel-,
kwaliteits- en bouwprojectmanagement) is lid van
Ecollectief. Na tien jaar ervaring met bouwen met
ecologische materialen in Afrika, kwam hij eind jaren
tachtig terug in Nederland waar ecologisch bouwen nog
maar net in de kinderschoenen stond. Hij werd
mede-pionier van tal van projecten, waaronder Ecologisch
Wonen de
Goedemeent, Purmerend *)
- gebaseerd op een holistisch verkavelingsproces, en
Vereniging de Buitenkans
in Almere (op een terrein van 2,5 ha). Recent
is hij betrokken bij plannen van de kunstenaars in Vrijstaat Ruigoord,
en hij is mede-ontwikkelaar van het concept van de 'Brabantwoning’:
een energieneutrale woning gebouwd volgens een integraal
concept, met natuurlijke materialen. Het eerste project
met een serie Brabantwoningen in de sociale huursector,
werd onlangs opgeleverd in Sint-Oedenrode
(NB). Posma is voorstander van betrokkenheid van de toekomstige bewoners vanaf de allereerste fase: ontwerp je huis aan de hand van een kleimodel, waaruit later een gezamenlijke maquètte kan ontstaan als basis voor de architect en andere betrokkenen. Zo kun je tot verrassende ontwerpen komen die niet per se worden gestuurd door of binnen bestaande kaders of regels. In zijn werk komt hij nogal eens mensen tegen die vanuit een Centraal Wonen-project op zoek zijn naar andere vormen van gemeenschappelijk wonen die minder (groeps)intensief zijn en wat meer persoonlijke privacy bieden. Daarbij streeft hij - evenals Katja van der Valk - naar een integratie van koop- en sociale huurwoningen zonder uiterlijk onderscheid. Zo werden in De Buitenkans vijftig (soms behoorlijk dure) koopwoningen gerealiseerd, maar ook vier ‘sociale’ woningen in eigen beheer, waarvoor de kopers elk een paar duizend euro bijdroegen. Ook in het Aardehuizenproject in Olst zijn drie sociale huurwoningen, gefinancierd door een woningcorporatie. In de huidige marktsituatie is het moeilijk om tot nieuwe projecten te komen. Een antwoord kan liggen in meer sociale woningbouw in samenwerking met gemeenten, toekomstige bewoners en bijvoorbeeld de Triodosbank.
Presentatie door woningbouwvereniging Soweto
Een
recent voorbeeld daarvan is sociale woningbouwvereniging
Soweto, voortgekomen uit tien jaar buurt- en kraakstrijd
in de Amsterdamse Transvaalbuurt. Soweto is een
woningbouwvereniging waar zelfwerkzaamheid van huurders
voorop staat. Door panden aan groepen te verhuren die in
eigen verantwoordelijkheid het gebouw beheren zorgt
Soweto voor betaalbare woon- en werkruimte. Soweto is
een democratische vereniging waarin de leden gezamenlijk
over het beleid van de woningbouwvereniging besluiten.
Solidariteit en duurzaamheid spelen daarbij een grote
rol. Woon- en werkruimten worden
niet direct door Soweto aan individuele huurders
verhuurd, maar aan een pandvereniging. In de
pandvereniging werken de verschillende huurders samen om
het pand te beheren. Het zijn dan ook de
pandverenigingen die over toelating van huurders
besluiten. Op die manier krijgen huurders maximale
verantwoordelijkheid over hun leefomgeving.Soweto heeft zijn oorsprong in de Transvaalbuurt in Amsterdam. Na het verdwijnen van veel sociale woonruimte besloten bewoners en krakers in die buurt hun krachten te bundelen. Inmiddels is Soweto bezig met de verwerving van een eerste pand: een voormalig schoolgebouw aan de Pieter Nieuwlandstraat 93-95. Doel is om daar een sociaal-politiek buurtcentrum te vestigen met elf sociale huurwoningen en enkele kleinschalige bedrijfjes. Het aanbrengen van duurzame voorzieningen zal lastig (en duur) worden in een oud, monumentaal pand. Wel zal er heel goed worden geïsoleerd.
Crowdfunding en obligatieleningen voor aankoop
Het pand vervult al jarenlang een sociale functie in de wijk en er is een brede steun van buurtbewoners om het pand te behouden. Ook de gemeente heeft sympathie voor deze functie en stelt zich open voor legalisering van de huidige kraaksituatie. In overleg met Vereniging Solidair/V.O.F. De Verandering heeft Soweto vergevorderde plannen ontwikkeld voor collectieve aankoop en verbouwing van het pand. Soweto gaat voor huren! Bekijk het filmpje >>>
Aankoop van het pand aan de Pieter Nieuwlandstraat kost zo'n 900.000 euro. Naast een bankhypotheek, wil de vereniging ook 200.000 euro verwerven via lidmaatschapsgelden, donaties, schenkingen en - vooral! - obligatieleningen. Leden van Soweto kunnen een lening aan Soweto geven voor de financiering van de aankoop en de verbouwing van panden. De ledenvergadering stelt ieder jaar vast of er een rentevergoeding gegeven wordt. Zo worden de leden financieel bij de projecten betrokken. Voor niet-leden (maar ook voor leden) is het mogelijk obligaties te nemen om de aankoop te financieren. Op de obligaties wordt een rentevergoeding van 2% per jaar gegeven. Financieringsplan en obligatiereglement staan op de website >>>
De huuropbrengsten zullen geleidelijk leiden tot waardevermeerdering, en die moet ten goede komen aan de gemeenschap. Op den duur kunnen de over-inkomsten uit de huur worden geïnvesteerd in de aankoop van nieuwe panden.
Inspirerende voorbeelden voor Soweto zijn Woningbouwvereniging Gelderland en het Mietshäuser Syndikat in Duitsland.
Pauze
Na deze twee volle presentaties was het tijd voor een pauze. In de werkruimte van Omslag stond koffie, thee en sap klaar. Sommigen haalden een frisse neus in de tuin, en anderen raadpleegden de rond het thema uitgestalde boeken in de Omslag-bibliotheek. Het kostte moeite om sommige mensen ‘los te rukken’ uit hun boeiende gesprekken en weer plenair bij elkaar te komen voor vragen, reacties en onderlinge uitwisseling. Het aanvankelijke voorstel om drie verschillende groepen te vormen (CPO, sociaal huren en Servicepunt Anders Wonen Anders Leven) werd ingetrokken, omdat het constructiever leek om niet de verschillen, maar juist de overeenkomsten en mengvormen tussen de verschillende vormen van collectief wonen te zoeken.
Impressie van het kringgesprek
In het kringgesprek kwamen tal van vragen en aspecten naar voren. Niet iedereen bleek warm te lopen voor collectief of particulier bezit - sommigen wijzen dat zelfs principieel af - en zoeken naar nieuwe en andere vormen van collectief bouwen en wonen: op gemeenschapsgrond, zo volledig mogelijk zelfvoorzienend (v.w.b. elektriciteit, water, verwarming, voedselteelt, off the grid), combinaties van wonen en werken, collectieve financiering, wonen tegen maatschappelijke tegenprestatie, wonen in leegstaande kantoren, in een yurt of woonwagen, in kleine huizen zonder allerlei 'luxe’. Is CPO (= collectief particulier eigendom) niet om te vormen naar Collectief bezit en gebruik? Ook werd als bezwaar genoemd: een torenhoge schuld (moeten) aangaan, terwijl je alleen maar eenvoudig ergens prettig wilt wonen. Zijn er überhaupt mogelijkheden om als groep een autonoom bestaan op te bouwen zonder allerlei knellende regels en voorschriften? Vrijwel alles wat je zou willen kost geld - kunnen we niet iets anders verzinnen? En: laten we zoeken naar vormen van (collectief) wonen die het al bestaande overschrijden, en nieuwe wegen banen.Reacties, opmerkingen en suggesties:
- In Nederland blijken belangrijke knelpunten: de soms absurd hoge grondprijzen en een nogal rigide Bouwbesluit, dat nodig op de schop zou moeten. Katja van der Valk: ,,het Bouwbesluit is een gedrocht geworden‘’.
- de nieuwe Crisis- en herstelwet biedt mogelijkheden om af te wijken van (onderdelen van) het Bouwbesluit; de initiatiefgroep voor Ecodorp Boekel (NB) onderzoekt momenteel de mogelijkheden voor hun situatie.
- Soms zijn experimenten mogelijk via Platform-31 (v/h Stichting Experimenten Volkshuisvesting (SEV).
- Crowdfunding kan een alternatief bieden voor (te grote) afhankelijkheid van banken en andere rentevragende geldschieters.
- Woningbouwvereniging Gelderland is ook een sociale vereniging, gedragen door leden. Deze vereniging heeft flink wat grote (soms voormalige kraak)panden in eigendom, die worden verhuurd aan groepen bewoners. De WBVG werd echter opgericht onder oude wetgeving; tegenwoordig is een dergelijke constructie niet meer mogelijk.
(Enkele panden van de WBVG. V.l.n.r.: Casa de Pauw
(Arnhem), Dobbelmannklooster
(Nijmegen) De
Overkant (Wageningen), Beukenoord
(Wolfheze)
- Samen met anderen denkt de WBVG actief mee over nieuwe constructies om gemeenschappelijk wonen in huurpanden in zelfbeheer mogelijk te maken.
- Wees niet bang voor overheden en instanties. Er zijn ook wethouders en ambtenaren die op interessante initiatieven van burgers zitten te wachten en daar graag mee aan de slag zouden willen. Ook is momenteel een omslag gaande in de bestuurscultuur: ambtenaren moet weer (leren om) meer dienstbaar (te) worden aan burgers i.p.v. van bovenaf van alles te bepalen en regisseren.
- Een leuke ontwikkeling is bijv. de BurgeRmeester Academie, waar ambtenaren en bestuurders op bezoek gaan om te leren van basisinitiatieven.
- Je moet er natuurlijk wel voor waken dat je geen werktuig wordt in platte bezuinigingsmaatregelen. Houd zelf de regie van je project in handen, maar beweeg soepel mee in overlegsituaties met gemeenten en andere instanties. Je hebt elkaar nodig.
- De EcoTribe in Teuge is een autonome leefgemeenschap op basis van ecologische zelfvoorziening en off the grid leven. Zie verslag Aanloopdag 5 oktober 2013.
- In de nieuwe wijk Vossenpels in Nijmegen starten dit jaar twee nieuwe ecologische collectieve woonprojecten in de sociale sector: Strowijk en Meergeneratie Wonen (MWN. Beide projecten kregen forse subsidies van gemeente en provincie en worden gerealiseerd in samenwerking met woningcorporatie. Meer hierover >>>
- Verspreid over het land zijn nog meer van dit soort initiatieven. Kijk hier voor een (onvolledig) overzicht >>>
(v.l.n.r.: Strowijk
Nijmegen (2x), Meergeneratie
Wonen Nijmegen, Duurzaam
Wonen Over-Betuwe en EcoTribe
Teuge (2x)
- We kunnen veel leren van de opzet van kibboetsen, zoals bijvoorbeeld Neve-Shalom. En ook bijvoorbeeld van de gemeenschap Auroville in India, die in 1968 startte vanuit het principe van recht op geboortegrond. Inmiddels wonen en werken er een paar honderd mensen, er zijn grote voedselakkers en -bossen, eigen scholen, winkels, restaurants en bezoekersaccommodaties.
- Het is belangrijk om lokale producenten en ambachtslieden bij de bouw van je project te betrekken, i.p.v. goederen en materialen van ver weg aan te voeren.
- Het is niet zo zinvol om huidige realiteiten (geld, regels, overheden, banken etc.) te ontkennen. Laten we de realiteiten accepteren en intussen de grenzen oprekken en nieuwe wegen banen.
- Hoe kun je zelf geld creëren om je plannen te realiseren? Reactie: diensten aanbieden/ruilen, producten verkopen, zaalruimte verhuren, crowdfunden...
-
In de Belgische gemeenten Brussel
en Gent
zijn experimenten gestart rond Community
Land Trusts. Wellicht is deze constructie ook iets
voor Nederland?Nederlandstalige brochure over Community Land Trusts >>>
- Nederland heeft een rijke historie rond Centraal Wonen, een collectieve woonvorm die ontstond rond 1975 in Scandinavië en die heel snel landde in Nederland. Ging het oorspronkelijk om projecten met sociale huurwoningen met gemeenschappelijke voorzieningen en tuinen, mede-opgezet i.s.m. woningcorporaties, tegenwoordig worden ook in CW-projecten steeds vaker woningen particulier verkocht en ook de gevolgen van ‘scheefwonen’ zijn merkbaar. Nieuwe CW-projecten ontstaat steeds vaker via CPO (o.a. de Zonnespreng in Driebergen).
(v.l.n.r. CW-projecten Wandelmeent
(H'sum), WoonKollektief
Purmerend, Lismortel
(Eindh.), Kastanjehof
(Nijm.), Zevenkamp
(R'dam), EOS
(Zutphen)
-
De Landelijke Vereniging
Centraal Wonen vormt samen met de Landelijke Vereniging
Gemeenschappelijk Wonen van Ouderen, de Federatie
Gemeenschappelijk Wonen (FGW). De FGW voert lobby,
werkt aan belangenbehartiging en produceert publicaties
om vormen van gemeenschappelijk wonen breder bekend en
toegankelijk te maken en mogelijkheden voor nieuwe
projecten te verruimen. De laatste tijd wordt nauwer
samengewerkt met de Belgische koepelorganisatie voor
gemeenschappelijk wonen: Samenhuizen vzw.- Omslag organiseert vaker Aanloopdagen en andere activiteiten rond vormen van 'anders' wonen. Overzicht van deze dagen met uitgebreide verslagen >>>
Rond vijf uur zetten we een punt achter de dag, in de wetenschap dat nog lang niet alle vragen en opmerkingen aan bod waren geweest. Ongetwijfeld komen er meer dagen en gelegenheden om - al dan niet rond specifieke aspecten van gemeenschappelijk wonen, nader van gedachten te wisselen.
Als dank voor
hun inbreng, en ter verdere inspiratie, ontvingen de
inleiders een exemplaar van de film 'In
Transition 2.0' over de levende praktijk van de Transition
Towns-beweging wereldwijd. Nadat de meeste mensen huiswaarts waren gekeerd, bleven nog tien mensen na om tezamen een biologisch-vegetarische maaltijd te bereiden in de grote Omslag-keuken, het lokaal op te ruimen en de Omslag-werkruimte om te vormen tot een restaurantje. Binnen een uur konden we aan tafel en deden we ons tegoed aan een diner met rijst met gevarieerde groenten, pindasaus en een gemengde salade met dressing, gevolgd door een toetje met soja-vla, yoghurt en fruit. (helaas geen foto's gemaakt).
Het Servicepunt Anders Wonen Anders Leven vormt onmiskenbaar een belangrijke schakel in ontwikkelingen rond gemeenschappelijk wonen. In kleine kring vertelde Marta over een ’oude droom’: een bonte karavaan van mensen (jong en oud) trekt met (bak)fietsen, huifkarren, tandems en ander milieuvriendelijk transport door Nederland met de leuze ‘Wij willen wonen: sociaal, duurzaam en betaalbaar!’ Deze leuze is uitgewerkt in een manifest met realistische eisen en concrete, haalbare voorstellen. Het manifest wordt onderweg uitgedeeld en aangeboden aan wethouders en directies van (lokale) woningcorporaties. Er wordt landelijk publiciteit gezocht en ook Haagse politici worden benaderd. Een paar goede woordvoerders fungeren als spreekbuis namens de groep en telkens luidt de vraag: waarom mogen wij niet gewoon wonen? Met loze antwoorden wordt geen genoegen genomen. Misschien zetten ze ergens een tentenlamp op...?? Deze ‘droom’ is afgeleid van de start van de politieke coöperaties van Longomaï in Frankrijk. (Omslag en Longomaï >>>)
Eindhoven, 10 februari 2014.
Marta Resink-
Suggesties voor vervolg van deze dag:
- Omslag's Servicepunt Anders Wonen Anders Leven onderhoudt een uitgebreide website en verspreidt eens per maand een (gratis) elektronische nieuwsbrief met ontwikkelingen, oproepen, vraag en aanbod, kennismakingsmogelijkheden en rondleidingen op projecten, en andere inspiratie rond ‘anders’ wonen en leven. Lees hier de laatste nieuwsbrief >>> Abonneren? >>>
-
In voorbereiding bij Omslag: op zaterdag 5
april 2014 Aanloopdag
‘Kleinschaligheid als alternatief’, met
als inleider Gert Jan Jansen van de Hof van
Twello, naar aanleiding van zijn nieuwe boek
over nieuwe Meentes in een nieuwe economie. Meer
informatie volgt.- ZOZ tijdschrift voor doen-denkers is het tweemaandelijks papieren tijdschrift van Omslag, boordevol kort nieuws, artikelen, inspiratie, oproepen, boek- en filmrecensies en de uitgebreide Aktie Agenda.
Bekijk hier de inhoud van de laatstverschenen nummers >>> Proefnummer aanvragen? >>>
- Meer activiteiten bij Omslag in de komende tijd: aktieagenda.nl Bouwen en Wonen-agenda: aktieagenda.nl
- Actueel nieuws rond 'anders' wonen en leven: www.omslag.nl/wonen/actueel
- Op zaterdag 17 mei 2014 organiseren de Federatie Gemeenschappelijk Wonen (NL) en Samenhuizen vzw (BE) de landelijke Gemeenschappelijk Wonen-dag. Tientallen projecten in Nederland, België en Noord-Frankrijk zullen op deze dag belangstellende bezoekers gastvrij ontvangen en hen rondleiden en vertellen over hun vorm van gemeenschappelijk wonen. Projecten die willen deelnemen, kunnen zIch aanmelden en worden dan vermeld op de landelijke overzichten. Meer over deze dag >>>
- Van 29 mei t/m 2 juni 2014 organiseert Samenhuizen vzw
een unieke groeps-studiereis per bus naar
Cohousing-projecten in Duitsland en Denemarken. Er
kunnen maximaal veertig mensen mee. Meer over
deze reis >>>- Kijk eens rond in de database van de Omslag-bibliotheek naar boeken en andere publicaties rond 'anders' wonen: www.omslag.nl
- films die bij Omslag aanwezig zijn: www.omslag.nl
- Over de totstandkoming van ecologisch wonen De Goedemeent in Purmerend werd een boek gemaakt: 'Inspiratie - van droom naar realisatie'.
