
Servicepagina' s:
Deze pagina geeft een gevarieerd beeld van de
vele mogelijkheden van wonen en werken in gezamenlijk
verband.
Woon-werkpanden en -projecten zijn er in allerlei soorten
en maten.
Sommige komen voort uit de kraakbeweging en hebben nog
steeds een sterk politiek-cultureel karakter.
Andere zijn in eigendom en zelfbeheer van de
mensen die er wonen en werken. Meestal is voor het
eigendom en het zakelijk beheer een aparte stichting
opgericht.
Soms lukt het om een groot pand in zelfbeheer
te huren van een woningbouwvereniging.
Deze laatste optie lijkt de laatste jaren terrein te
winnen!
De (politieke) kraakbeweging heeft nog steeds
een belangrijke functie bij het behoud van grote panden
voor huisvesting van mensen en kleine bedrijven.
Voormalig kraakpand De Plantage Dok is
inmiddels een door de gemeente Amsterdam gelegaliseerde
'legale broedplaats' en zou model kunnen staan voor
hedendaags beleid (ware het niet dat diezelfde gemeente
intussen allerlei bestaande broedplaatsen aan het
ontruimen is. Wel wat wrang).
Ook woon-werkpand De Paap in Den Bosch is een mooi
voorbeeld van gelegaliseerde 'kraak' met behoud van het
activistische karakter.
Woonwerkprojecten zijn zowel in de stad als op
het platteland te vinden. Dat de laatste categorie meer
mogelijkheden voor agrarisch en/of recreatief gebruik
biedt, zal duidelijk zijn. Toch is het opvallend dat
panden in grote steden soms ook over verrassend veel
groene buitenruimte beschikken.
Deze pagina vertoont in menig opzicht een
overlap met de pagina's 'ecodorpen',
'woongroepen
en -collectieven' en 'kraken en
mobiel wonen'. Neem daar dus ook een kijkje!

|
Servicepunt

Een initiatief van Omslag Werkplaats voor
Duurzame Ontwikkeling
Woon-werkprojecten
Hieronder een willekeurige selectie van
woon-werkpanden
- Plantage
Doklaan, Amsterdam
- Vrijburcht,
Amsterdam-IJburg
- Bewust
Wonen en Werken Boschveld, Den Bosch
- WG-terrein, Amsterdam
- De Papenhulst, Den Bosch
- De Grote Pyr, Den Haag
- Pander, Den Haag
- Nieuw Rijsenburg,
Driebergen-Rijsenburg
- Het Kloosterhof van
Gestel, Eindhoven
- Stichting De Weyst, Handel
(NB)
- Het Landbouwbelang,
Maastricht
- De Vrouwenschool
(woonwerkpand), Nijmegen
- Woon-werkwinkelpand De Plu,
Nijmegen
- Poortgebouw, Rotterdam
- Emmaus-Parkwijk,
Utrecht
- Voorstaete-project:
ACU en Strowis, Utrecht
- De Nieuwe Proef,
Wogmeer (NH)
- Woon- en werkgemeenschap Savita
in Winterberg (Du)
- Coöperaties van Longo Maï
(in diverse Europese landen)
- Klik hier
voor oproepen 'Mensen zoeken huis' en 'Huis zoekt
mensen'
Links naar enkele andere woon-werkprojecten
(willekeurige selectie)
- De
Binnenpret, Amsterdam
- Ostade 233,
Amsterdam
- Woon-werkcomplex
Tetterode, Amsterdam
- Nautilus,
Amsterdam (start 2015 op Zeeburgereiland)
- Hotel Bosch, Arnhem
- Clara Klooster,
Den Bosch
- De
Beukenhof, Breda (antroposof.
woon-/zorgboerderij)
- De Waterspin, Den Haag
- Woon-werkpand Burgers,
Eindhoven
- Oude
RKZ, Groningen
- Erve
Veldink, Haarlo
- Eurodusnie, Leiden
- De Grote Broek, Nijmegen
- Woon-werkpand De Pontanus,
Nijmegen
- De Refter,
Ubbergen
- Zeezicht,
Wageningen
- De Oude Ambachtsschool, Zwolle
- Karakterpanden
bevatten woningen die niet-standaard zijn en waar je als
bewoner zelf nog aan moet/kan klussen. Karakteristieke
woon- en werkruimte die relatief goedkoop maar
tijdrovend is. Je woont er met meerdere bewoners, in
vastere of lossere verbanden. Oa. in Arnhem, Eindhoven,
Groningen, Dordrecht, Schiedam en Rotterdam.
- Urban Resort
beheert en verhuurt ruimte aan kunstenaars en
ondernemers in de creatieve sector in Amsterdam
- Stad in de
Maak zet langdurig leegstaand vastgoed in Rotterdam
om in betaalbaar wonen en werken, ook om activiteiten te
ontplooien die de betrokkenheid van stadsbewoners bij
hun eigen woonsituatie en omgeving tot stand brengt.
Meer over Woon-werkpanden
Enkele woon-werkpanden die momenteel gekraakt zijn, staan
vermeld op de pagina kraken en
mobiel wonen
Kijk ook op de pagina's: Woongroepen
en
-collectieven, Leefgemeenschappen,
Centraal Wonen en Ecodorpen en -wijken.
Erg veel nuttige tips voor startende en gevestigde
woongroepen staan in de Gids voor
woon-werk- en cultuurpanden van De Vrije Ruimte.
De
Papenhulst, Den Bosch
Woon-werkpand 'De Paap' ligt in het oude
stadscentrum van Den Bosch, op een steenworp afstand van
de St. Jan. Er wonen z'n 40 mensen van uiteenlopende
leeftijden. Samen met de inhuizige bedrijven huren ze
het pand in zelfbeheer.
Volgens de overlevering werd het voormalige ziekenhuis
Joan de Deo, aan de Papenhulst in de Bossche binnenstad
in 1978 verschillende keren gekraakt. (zie
historie). Uiteindelijk werd het pand door de
bewoners zelf flink verbouwd tot woon-werkpand.
De bewoners van het statige pand hebben zich
georganiseerd in de Vereniging Papenhulst Blijft! Deze
huurt het pand van woningcorporatie Brabant Wonen, maar
heeft het in eigen beheer. Dat betekent dat de huurders
verantwoordelijk zijn voor alle planning en uitvoering
van het onderhoud; ze zijn weliswaar huurders maar ze
gedragen zich als eigenaren.
Elf woongroepen
De bewoners
zijn verdeeld over elf groepen of gangen. De meeste
gangen hebben een gezamenlijke huiskamer, sommige mensen
hebben een eigen keuken. Iedere gang heeft een
gezamenlijke badkamer en wc. De verschillende
woongroepen staan niet los van elkaar; alle bewoners
vormen samen De Paap en zijn samen verantwoordelijk voor
onderhoud, beheer en het goed verlopen van het
gezamenlijk wonen en werken. Daartoe wordt er iedere
zondagavond een huisvergadering gehouden, waar de
lopende zaken, het onderhoud en de ideologische en
principiële onderwerpen besproken worden.
Werkplaatsen en ateliers
De Papenhulst herbergt ook diverse
werkplaatsen, ontmoetingsruimte/eetcafé De Bunker,
informatie- en documentatiecentrum De Stelling, verschillende
ateliers en een theater'kapel'. Daarnaast beschikt
de Papenhulst over een grote moestuin.
Filmpje
t.g.v. Open Monumentendag in juni 2023 >>>
Procedure voor nieuwe bewoners
Omdat wonen op De Paap echt iets is waar je bewust voor
moet kiezen, maken de bewoners veel werk van de
aannameprocedure. Alle bewoners moeten een deel van hun
tijd aan De Paap besteden. Naar de huisvergadering
komen, de algemene gangen poetsen en een taak nemen in
het onderhoud is het minimale pakket. Verder moet je
bereid zijn, ten bate van de minima, de woonlasten te
nivelleren. Hiertoe is tijd, maar vooral ook inzet en
betrokkenheid nodig. Verder moet je het leuk vinden om
met zoveel mensen te wonen, want wonen in De Paap houdt
niet op bij je eigen woongroep/gang. Serieuze
belangstellenden kunnen altijd contact opnemen.
De Paap, Papenhulst 26, Den Bosch.

Vrijburcht,
Amsterdam-IJburg
Voor het Steigereiland op
Amsterdam-IJburg ontwierp Hein de Haan een duurzaam en
relatief betaalbaar woon-werkcomplex: Vrijburcht.
Op 21 april 2007 vond de feestelijke opening plaats
van het nieuwe woon-werkproject Vrijburcht, op het
Steigereiland in Amsterdam-IJburg. Vrijburcht was het
winnende plan van architect Hein de Haan, die daarmee de
mogelijkheid verwierf zijn plan voor duurzaam en
'betaalbaar' wonen ook daadwerkelijk uit te voeren.
Vrijburcht is een in carrévorm gebouwd complex met 49
twee- en driekamer (koop)woningen, bedrijfsruimten, een
eetcafé, crèche, gezamenlijke binnentuin met een kas voor
het kweken van groenten, collectieve logeergelegenheid en
een woongroep van mensen met een licht verstandelijke
handicap. Onder de tuin ligt een parkeergarage met
fietsenkelder. Bijzonder in dit complex is een theatertje,
waarvan alle bewoners mede-eigenaar zijn. Het project werd
ontwikkeld binnen het kader van collectief particulier
opdrachtgeverschap (CPO). De koopprijzen lagen tussen
180.000 en 280.000 euro.
Stichting
Vrijburcht, G. van Aemstelstraat 27, 1091 TB
Amsterdam. Tel. 020-6923007, info@vrijburcht.com

Bewust Wonen en Werken Boschveld, Den Bosch

Op een driehoekig terrein in de wijk Boschveld,
midden in de stad, heeft de vereniging Bewust Wonen
Werken Boschveld 24 duurzame, gezonde en betaalbare
koopwoningen gerealiseerd. Sommige bewoners combineren
er wonen en werken.
De woningen werden ontwikkeld door de bewoners,
verenigd in een VvE, in nauwe samenwerking met de
architect. De woningen zijn zeer divers qua grootte en
grenzen aan een gezamenlijke binnentuin met een kas met
gemeenschappelijke functies. Bij de ontwikkeling heeft
ieder lid zich ingezet om het project samen met de
toekomstige buurtgenoten op te zetten en vorm te geven.
Boschveld is grotendeels zelfvoorzienend voor wat
betreft energiebehoefte en -opwekking en waterbeheer
(afgekoppeld van riool). Op het terrein is (als eerste
in Nederland binnen stedelijk gebied) een
helofytenfilter ingericht voor de zuivering van het
vuilwater met retourleiding voor o.a. toilet. Naar de
website >

Emmaus
Parkwijk,
Utrecht
Sinds maart 2004 draait in de Utrechtse VINEX-wijk
Leidsche Rijn de woon-werkgemeenschap Emmaus Parkwijk.
 Deze
Emmaus-vestiging is een unieke woonwerkgemeenschap met
opvangfunctie, die wordt gevormd door mensen die uit een
probleemsituatie komen en mensen die er uit idealisme voor
kiezen om samen met hen te wonen en te werken. Het geld om
de woon-werkgemeenschap te bekostigen verdient Emmaus zelf
met hergebruik van 'welvaartsresten'. Deze
kringloopbedrijvigheid zorgt niet alleen voor inkomsten,
maar biedt ook de broodnodige structuur. Daarnaast draagt
Emmaus met het inzamelen en verkopen van afgedankte
spullen bij aan het milieu en geeft ze een signaal af
tegen de overconsumptie. Met het geld dat overblijft,
steunt Emmaus bovendien verschillende projecten in binnen-
en buitenland.
 Emmaus Parkwijk is gevestigd in 't
Groene
Sticht een unieke buurt, sociaal en groen met ruimte
voor (ex) dak- en thuislozen om te wonen, te werken en
deel te nemen aan het 'buurtleven'. De bewoners van de
huur- en koopwoningen op het erf kiezen er bewust voor
samen met hen te wonen en te leven. In 't Groene Sticht is
verder een restaurant waar verstandelijk gehandicapten
werken. Dit is gevestigd in een voormalige boerderij. In
de verbouwde mestsilo is een meubelwerkplaats. De kop van
de boerderij doet dienst als pension voor (ex) dak- en
thuislozen die werk hebben.
Emmaus-Parkwijk is opgezet door Emmaus
Haarzuilens en aangesloten bij Emmaus-Nederland.
Kernwoorden voor Emmaus-Parkwijk zijn: sociale activering,
maatschappelijke betrokkenheid, gemeenschapszin en
motivatie en inspiratie.
Plaats voor nieuwe dragende mensen
Emmaus Parkwijk heeft plaats voor een nieuwe dragende
medewerker die zich herkent in het volgende profiel:
enthousiast, sociaal, verantwoordelijk, niet te beroerd om
aan te pakken, initiatiefrijk, met interesse in het
kringloopbedrijf en bereid om met de huidige inwonende,
dragende krachten de dagelijkse leiding op zich te nemen.
Maar die het bovenal leuk vindt om met anderen - waaronder
dus mensen die uit een probleemsituatie komen - vorm en
inhoud te geven aan het samen leven in de woongroep.
Emmaus biedt kost en inwoning plus zakgeld en een goede
verzekering.
Reiskosten, cursusgelden, contributies worden door Emmaus
voldaan. Verder heb je een eigen kamer, met de
mogelijkheid door te groeien naar een grotere kamer met
eigen 'natte voorzieningen'. Gemeenschappelijk De grote
huiskamer en de keuken zijn gemeenschappelijk. Daarnaast
biedt 't Groene Sticht allerlei boeiende activiteiten en
contacten. De keuze voor Emmaus-Parkwijk leidt tot een
gevarieerd en boeiend leven, met veel mogelijkheden om je
persoonlijke talenten in te zetten. De uitdaging om met
heel verschillende mensen samen te leven en te werken. De
mogelijkheid om praktisch een steentje bij te dragen aan
een beter milieu en de kans om goede doelen in binnen- en
buitenland actief te ondersteunen.
Wie meer wil weten over Emmaus Parkwijk kan contact
opnemen met Jan, of kijk eens rond op de website.
Emmaus-Parkwijk,
Ab Harrewijnstraat 18, 3544 AL Utrecht. Tel.
030-2342850, e-mail: parkwijk@emmaus-utrecht.nl.

Pander, Den Haag
Krakers vanuit het complex
De Blauwe Aanslag namen eind 1982 een grachtenpandje in
bezit, verderop aan het Buitenom. Groot was de verbazing
toen bleek dat dit pandje onderdeel was van een
gigantisch complex: de oude meubelfabriek Pander die na
het faillissement deels in gebruik was bij de
Bescherming Bevolking, maar verder grotendeels leeg
stond. Inmiddels wonen er 130 mensen!
De krakers waren enthousiast over de mogelijkheden van
de oude fabrieksgebouwen. Er was ruimte voor
alternatieve woonvormen naast gezinnen met kinderen,
woonruimte voor alleenstaanden, jongeren, ouderen,
betaalbare huren, kleine bedrijfjes en ateliers. Hoewel
de gemeente andere plannen met de locatie had - sloop en
nieuwbouw - lukte het de kraakgroep om steun voor hun
plannen te vinden bij buurtbewoners en organisaties als
Groepswonen
door Ouderen, Schep je eigen Werk, Sosjale Joenit
en Anders Wonen. Met hulp van architectenbureau DAK
begonnen zij een succesvolle lobby richting
gemeentelijke politiek, waarna (om een lang verhaal kort
te houden), na zo'n zeven jaar onderhandelen, in 1990
het woon-werkproject Pander werd opgeleverd.
Meer dan buren
Inmiddels wonen er zo'n 130 mensen in het complex, in
leeftijd variërend van één tot tachtig jaar. Ze zijn
allemaal lid van de Vereniging Wonen Werken Pander. Het is
een bonte verzameling Hagenaars: voormalige krakers,
toekomstige yuppen, ouderen, studenten, gezinnen,
kinderen, alleenstaanden, kunstenaars, ambachtslieden,
ondernemers en idealisten. De bewoners van Pander vormen
een min of meer hechte gemeenschap van binnenstadbewoners,
die meer willen zijn dan zomaar buren van elkaar. Ze
willen in zelfbeheer verantwoordelijkheid nemen voor hun
woon- en leefomgeving.
Vereniging Pander beschikt over een
gemeenschappelijke tuin, een bar annex
ontmoetingsruimte, een werkplaats met
gereedschapsuitleen en kantoorruimte, waar bewoners en
gebruikers taken in het beheer op zich nemen. Ook taken
als inschrijving, toewijzing en leegstandsmutatie worden
binnen Pander door de bewoners zelf uitgevoerd.
Regelmatig vergaderen bewoners en gebruikers over de
gang van zaken in het complex. Het tweejaarlijks gekozen
verenigingsbestuur en de verschillende werkgroepen
zorgen voor de concrete werkzaamheden.
Pander is een
fel begeerde woonplek en heeft dan ook een lange
wachtlijst. Eens er maand is er een informatiebijeekomst
over groepswonen in Den Haag. Meer
daarover >>> Klik hier
voor meer over Wonen in Pander.
Over Pander,
en over het aangrenzende ecologisch gebouwde
nieuwbouwproject De Waterspin, zijn
verschillende boekjes verschenen, waarvan sommige ook in
de Omslag-bibliotheek
aanwezig zijn.
Zie ook het boek 'Kiezen
voor de verandering'.
Vereniging
Wonen Werken Pander, Binnendoor 32, 2512 XX Den
Haag.

Het WG-terrein, Amsterdam
De statige gebouwen van het voormalige
Wilhelmina Gasthuis (WG) in Amsterdam Oud-West vormen
een dorpje in de stad: woon- en werkvereniging
WG-terrein.
Doel is om - letterlijk - ruimte te bieden aan personen,
groepen, instellingen en startende bedrijven, die
financieel minder draagkrachtig zijn en om politieke of
sociale redenen elders niet of nauwelijks terecht kunnen.
Er wordt verwacht dat zij de intenties van het project
onderschrijven, zoals maatschappelijke betrokkenheid,
onderlinge solidariteit en mens- en milieuvriendelijkheid.
Daarnaast proberen de bewoners met hun voorzieningen iets
extra's te bieden aan de buurt en hebben ze een Weg Geef
Fonds waar actiegroepen een bescheiden aanvraag voor
kunnen indienen.
Actueel
portret van het WG terrein november 2023 >>>
Geschiedenis
 De paviljoens 1
en 2 werden in 1891 gebouwd in twee voormalige
ziekenhuispaviljoens. In 1983 verhuisde het Wilhelmina
Gasthuis naar het Academisch Medisch Centrum in de Bijlmer
en het ziekenhuisterrein kreeg een nieuwe bestemming. Een
deel van de oude gebouwen werd gesloopt en vervangen door
nieuwbouwwoningen. Andere gebouwen bleven behouden en
kregen een woon- of werkfunctie. Tijdens dit proces bleek
er voor de twee paviljoens niet meteen een nieuwe
bestemming te zijn. Op termijn zouden ze worden gesloopt
om plaats te maken voor woningbouw.
Vanuit de buurt en maatschappelijke groepen is toen
voorgesteld om in de twee paviljoens een
woon-werkproject te realiseren met een maatschappelijke
en sociale doelstelling. Hierbij werd Rataplan
architecten ingeschakeld. Door zoveel mogelijk in
zelfbeheer te doen moesten de woonlasten zo laag
mogelijk blijven. De gemeente bleek bereid om de twee
panden voor een periode van vijf jaar in bruikleen te
geven onder voorwaarde dat de bewoners zelf de
noodzakelijke verbouwingen zouden betalen. Dankzij een
lening van de Triodosbank, waarvoor de bewoners
persoonlijk borg stonden, bleek dit mogelijk. Rataplan
maakte een informatief
boekje over de geschiedenis en de ontwikkeling van
de paviljoens 1 en 2.
Milieuvriendelijk
 Het project bleek
uitermate succesvol en na veel overleg, onderzoek en
gelobby, kwam er toestemming om het project voort te
zetten. Wel was een ingrijpende verbouwing noodzakelijk om
de gebouwen aan de eisen te laten voldoen. Om dit haalbaar
te maken, en voor de continuïteit van het project op
langere termijn, werd een samenwerking aangegaan met
woningbouwvereniging Het Oosten. Deze heeft de twee
paviljoens aangekocht en verhuurt ze nu als een geheel aan
de Vereniging WG. De vereniging verhuurt de woon- en
werkruimten aan de individuele huurders. De verbouwing is
door de leden van de vereniging zo milieuvriendelijk
mogelijk uitgevoerd, met milieubewuste materialen, geen
tropisch hardhout, zonneboilers, vegetatiedaken, en
waterbesparende douches en toiletten.
Wonen en werken
 In totaal zijn er
86 wooneenheden verspreid over dertien groepswoningen
('woongangen'), variërend in omvang van vier tot elf
eenheden. De sanitaire voorzieningen worden per gang
gedeeld en soms ook de keuken. Sommige gangen functioneren
als echte woongroep, in andere gangen blijft het
samenwonen beperkt tot gebruik van de gemeenschappelijke
voorzieningen en wat buren verder gezamenlijk hebben.
Daarnaast zijn er zo'n 35 bedrijfsruimten, die onderdak
bieden aan ambachtelijke bedrijven, kantoren,
maatschappelijke en sociaal-culturele organisaties en
ateliers. De bedrijfsruimten bevinden zich in principe op
de begane grond, terwijl de wooneenheden op de
verdiepingen zijn ondergebracht. Alles bij elkaar wonen er
nu zo'n honderd volwassenen en twintig kinderen.
Binnen het project zijn verschillende organisaties
gevestigd: Kinderdagverblijf Willemientje, het
Gasthuistheater, Expositiezaal WG-kunst, Gered
Gereedschap, de Fietsersbond afdeling Amsterdam,
Vrijwillige Internationale Aktie, de Marokkaanse
Vrouwenvereniging Nederland, Islamitische Bond van
Ouderen, Vereniging van Ethiopiërs in Nederland,
Vereniging van Senegalezen en het landelijk
anti-kernenergie archief LAKA.
Samen wonen met engagement
 Het WG is een
mooie plek om te wonen en/of te werken: een groene oase in
de stad, nog steeds met relatief betaalbare huren, sociaal
en maatschappelijk geëngageerd. Maar je moet er wel wat
voor doen: naast de huurbetaling wordt iedereen geacht een
aantal uren mee te werken aan het beheer van het project
en de gemeenschappelijke voorzieningen. En wie er gaat
wonen moet het natuurlijk leuk vinden om samen met anderen
te wonen of werken.
Woon- en Werkvereniging WG-terrein,
Ketelhuisplein 41, 1054 RD Amsterdam

Plantage Doklaan Amsterdam
Het complex aan de Plantage Doklaan 8
tot 12 in Amsterdam is een verzamelgebouw voor
kunstzinnnig, cultureel en politiek rumoer in Amsterdam.
Het is vooral een praktisch ingestelde plek, waar zo'n
dertig mensen dagelijks vertoeven: kunstenaars,
theatermakers, vormgevers en andere creatievelingen.
Verder huisvest het pand een kleine drukkerij en ook de
Nederlandse afdeling van milieuorganisatie A SEED is er
onder dak.
Op 3 januari 1998 werd de voormalige ambachtsschool aan de
Plantage Doklaan 8-12 gekraakt. Het pand, om de hoek van
Artis, werd jarenlang sporadisch verhuurd maar structurele
plannen ontbraken. Totdat een groep krakers, afkomstig uit
ontruimde culturele vrijplaatsen zoals de Graansilo en de
Houtkopersburgwal, zich ervoor begon in te zetten om een
permanente plek te creëren voor kunst en tegencultuur.
Onder het motto 'Geen cultuur zonder subcultuur' werd de
gemeente gewaarschuwd voor de consequenties van de op gang
zijnde ontruimingsgolf van de Amsterdamse culturele
broedplaatsen. De acties bleven niet zonder resultaat: de
gemeente ontwierp het zogeheten 'broedplaatsenbeleid' en
Plantage Doklaan 8-12 werd in dit nieuwe beleid een
pilot-project.
Legale broedplaats

Doel van dit nieuwe gemeentelijke beleid is het realiseren
van betaalbare woon- en werkruimte voor creatieve mensen
met een hoge maatschappelijke betrokkenheid. Inmiddels is
de legalisatie van het pand een feit en is de ingrijpende
verbouwing achter de rug.
De verbouwing werd deels uitgevoerd door de gebruikers
van het pand zelf, en deels door een aannemer. Voor de
(voor)financiering van de aankoop van het pand en de
verbouwing - alles bij elkaar zo'n 1,6 miljoen euro -
werd een solidair flappenplan opgesteld. Want de
gemeente zou pas met geld over de brug komen als de
verbouwing helemaal klaar zou zijn. In januari 2005 was
de verbouwing voltooid; dit feit werd gevierd met een
spetterend feest. Klik hier voor een verslag van de
verbouwing.
Leven en werken in Het Plantagedok
De Plantage Doklaan is een collectief project waarin
samenwerken en samenleven centraal staan. Werken en
wonen zijn niet strikt gescheiden. Materiaal, kennis en
ideeën worden voortdurend uitgewisseld en getoetst.
Kunst is een belangrijk resultaat van deze uitwisseling
maar dit staat niet los van het pand als
ontmoetingsplaats. De betrokkenheid van de
plantage-dokgroep is ook maatschappelijk en politiek
georiënteerd.
De ongeveer dertig mensen die zich bijna dagelijks door
het pand bewegen hebben uiteenlopende leeftijden en
achtergronden. Ze delen eigenzinnigheid en gevoel voor
het collectieve en ze stellen hun denkbeelden graag ter
discussie. Maar ze lijden vooral vooral aan een gebrek
aan zitvlees. Wat ze vooral willen is: dingen maken,
mooie dingen maken!
Vereniging Plantagedok, Plantage
Doklaan 8-12, 1018 CM Amsterdam, info@plantagedok.nl

De Grote Pyr, Den Haag
Een monumentaal schoolgebouw nabij het
centrum van Den Haag werd verbouwd tot een ecologisch
woon-werkcomplex in zelfbeheer.
De voormalige HBS, omgedoopt tot 'De Grote Pyr',
moest de 'opvolger' worden van het vermaarde kraakpand
De Blauwe Aanslag aan de Buitenom. Na jarenlange
onderhandelingen bood de gemeente in 2001 de HBS aan als
vervangende huisvesting. Verkoopprijs: een miljoen
gulden. Maar de gemeente bood er drie miljoen bij voor
het wegwerken van het achterstallig onderhoud. Met dat
geld werd De Grote Pyr grondig, ecologisch verbouwd
volgens een vijfjarenplan.
Meer dan een verzameling mensen en bedrijven
De Grote Pyr
is meer dan 'alleen' een verzameling van bewoners en
bedrijfjes. Het complex heeft een 'nuttig
vloeroppervlak' van 3600 vierkante meter en biedt
daarmee ruimte aan dertig (groeps-) woningen en twintig
bedrijven, waaronder een drukkerij, staalwerkplaats,
houtwerkplaats, een biologisch- vegetarisch
cateringbedrijf en een kindermuseum. Naast woon- en
werkruimten kwamen er ook openbare ruimten: een eetcafé
en een concertzaal. De Grote Pyr vervult daarmee
ook een buurtfunctie.
Ecologie en zelfbeheer
Bij de verbouwing is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van
tweedehands bouwmaterialen, minder milieubelastende
materialen en -bouwwijzen, en ecologische warmte- en
watervoorziening. Er werd gewerkt met een casco-ontwerp:
de bewoners moesten zelf de keukens en badkamers
inbouwen. Vanwege krapte in geld en tijd werd een
bouwteam gevormd van vijf verschillende groepen: een
aannemer voor een groot deel van de verbouwing,
simpelere klussen werden uitgevoerd door de bewoners en
gebruikers, en er werd meegewerkt door een
internationale bouwbrigade.
Drie handige jongens hadden aan de verbouwing een
volledige baan, betaald uit de bouwpot. De vijfde groep
bestond uit startende bouwbedrijven, zoals de
staalwerkers en de timmerman, die daarmee tevens een
basis hopen te legden voor hun eigen bedrijven in De
Grote Pyr.
De
Grote Pyr / Stichting WWW, Waldeck Pyrmontkade
116, 2518 JR Den Haag. Tel. 070-3626724, info@grotepyr.nl.

Woon-werkwinkelpand
De Plu, Nijmegen
De Plu is een woon-werkwinkelpand in
een voormalige paraplufabriek in de Nijmeegse wijk
Bottendaal. De Plu wordt bewoond door jongeren en
allerlei sociaal-culturele activiteiten vinden er
onderdak.
Het voormalige fabriekscomplex werd in 1982 gekraakt en
sinds 1984 gehuurd. In 1995 kocht de vereniging De
Parapluiefabriek het pand zelf aan met het doel er
betaalbare woonruimte voor jongeren te realiseren en er
sociaal-culturele activiteiten onderdak te brengen. Zo
werd op een democratische manier een plezierige een
creatieve woon-werkplek gerealiseerd.
Er wonen zeven mensen en zijn er veel verschillende
activiteiten en bedrijvigheden, o.a. een
meubelwerkplaats, expositieruimte, kapsalon, café,
schoenenatelier, motorgarage, muziekkelder en een
binnenhuisarchitect. Activiteiten en bewoners dragen
gezamenlijk zorg voor onderhoud en beheer van het hele
pand. De Plu houdt regelmatig open dagen, en wie een
indruk wil krijgen van de activiteiten in het pand kan
ook op zaterdagmiddag eens binnenlopen.
De
Paraplufabriek, Van Oldenbarneveldtstraat 63a,
6512 AT Nijmegen, postmaster@plu.nl

De
Vrouwenschool, Nijmegen
In een voormalig klooster in Nijmegen-oost is sinds
1994 De Vrouwenschool gevestigd: een woonwerkpand in
zelfbeheer van en voor vrouwen, met negentien woon- en
tien werkruimten.
 De Vrouwenschool
heeft haar wortels in de feminstisch-emancipatorische
beweging van de jaren zeventig. Het doel was en is nog
steeds: een veilige plek bieden waar vrouwen zich
persoonlijk, zakelijk en artistiek kunnen ontwikkelen. Van
een 'alternatief kraakpand' ontwikkelde de Vrouwenschool
zich tot een woon-werkpand in eigendom en zelfbeheer. Het
initiatief startte al in 1979 aan de Gerard Noodtstraat;
in 1994 betrokken de vrouwen een voormalig klooster aan de
Dominicanenstraat in Nijmegen-Oost, dat zij nu in eigendom
hebben.
De Vrouwenschool verhuurt zowel woonruimte als betaalbare
werkruimte. Alle bewoners hebben een (zeer) ruime eigen
kamer; de keuken, douches en toiletten worden gezamenlijk
gebruikt. Naast de vast verhuurde ruimten, is er een
gezamenlijke ruimte - 'de kapel' - die wordt gebruikt voor
eigen activitenten, maar ook wordt verhuurd aan derden
voor feesten, lezingen en cursussen en tentoonstelling.
Tijdens de jaarlijkse Vierdaagse doet de kapel dienst als
hotel.
De Vrouwenschool is een Vereniging van
Eigenaren, wat betekent dat iedereen die er woont en/of
werkt via haar lidmaatschap mede-eigenaar wordt van het
pand. Met het oog op de
doelstelling - bevorderen van zelfontplooiing van
vrouwen - zijn de huren relatief goedkoop. Maar daar
staat tegenover dat er affiniteit wordt gevraagd met de
uitgangspunten van de School en er is veel
zelfwerkzaamheid, zoals het plegen van onderhoud aan
pand en tuin en verschillende bestuurlijke
verplichtingen. In De Vrouwenschool wonen ook een
paar kinderen.
Het zal geen verbazing wekken dat er
veel animo bestaat om in De Vrouwenschool te komen wonen
en/of werken.
De Vrouwenschool,
Dominicanenstraat 6, 6521 KD Nijmegen. Tel.
06-15224121, Contactpersoon:
Ingrid Sewpersad, e-mail: interesse@vrouwenschool.nl

Voorstaete-project,
Utrecht
Dankzij een solidair financieringsplan en
veel zelfwerkzaamheid kwam het Voorstaete-project in
Utrecht tot stand. Dit bestaat uit politiek-cultureel
centrum ACU, enkele woningen en low-budget
hostel Strowis.
 Na jarenlange
leegstand werd in 1976 het pand Voorstraat 71-73 gekraakt.
De begane grond, waar vroeger Automobiel Centrale Utrecht
(ACU) zat, werd in gebruik genomen als filmhuis, café,
concertzaal en actie- en informatiecentrum. De twee
bovenliggende verdiepingen werden woonruimte. In 1993
dreigde het ACU ontruimd te worden, maar gelukkig werd
tijdig het Voorstate-project ontwikkeld: het ACU, met het
ernaast gelegen braakliggende terrein, zou worden
aangekocht om er eigen woon- en werkruimten te creëren, in
combinatie met een brouwerij, een café/concertzaal, een
restaurant, een hostel en een stadspark. Voor de
uitvoering van dit ambitieuze plan werd Stichting
Voorstaete opgericht, die deskundig werd geadviseerd en
begeleid door Vereniging
Solidair. Via een solidair financieringsplan en veel
zelfwerkzaamheid konden uiteindelijk twee projecten in
zelfbeheer worden verwezenlijkt. Zo werd er een kwart
miljoen euro op de kosten bespaard!
In het najaar van 1998 openden het nieuwe ACU en - om de
hoek - lowbudget-hostel Strowis hun deuren:
Politiek-cultureel centrum ACU
Het ACU heeft een lange traditie. Na de kraak in 1976 werd
het pand gebruikt als café en expositieruimte, met
daarboven woonruimte. In 1978 begonnen de bewoners er een
filmhuis en in 1983 werd het een kroeg annex kraakcafé.
Vanaf 1985 ontwikkelde de plek zich onder de naam ACU
steeds meer tot een alternatief cultuurpodium en als plek
voor (politieke) themabijeenkomsten en benefietconcerten.
In 1991 werd het parkeerterrein achter het pand in gebruik
genomen door stadsnomaden, die er tot aan de verbouwing
tot de huidige functie hebben gewoond.
Na de aankoop in 1997 werd het pand door tientallen
vrijwilligers verbouwd tot een politiek-cultureel centrum
op niet-commerciële basis. Het ACU werkt onafhankelijk van
(gemeentelijke) overheden en draait helemaal op
vrijwilligers. Nu biedt het ACU een scala van
activiteiten, zoals een dagelijks geopend café, een
veganistisch eetcafé, concerten, disco's, benefieten,
politieke info-avonden en een voedselcoöperatie (VoKo), De
inhoud van de fooienpot is nog steeds bestemd voor
kleinschalige doelen en ook wie een vergadering wil
beleggen kan nog altijd in het ACU terecht.
De ruimten boven het ACU werden verbouwd tot enkele
zelfstandige woonruimten en kantoren. Deze ruimten worden
in zelfbeheer verhuurd.
Politiek-cultureel
centrum ACU, Voorstraat 71, 3512 AK Utrecht. Tel.
030-2314590, e-mail: home@acu.nl
Hostel Strowis
Low budgethostel Strowis huist in een monumentaal pand aan
de Boothstraat (zijstraat van de Voorstraat), dat al in
1972 werd gekraakt. Nu is het een van de weinige leuke en
betaalbare overnachtingsplekken in Utrecht. Ook dit
zeventiendeeeuwse pand werd in zelfbeheer verbouwd met
hulp van vrijwiligers. Hostel Strowis biedt een-, twee- en
driepersoons kamers, maar je kunt er ook alleen een bed
huren op een groepskamer (4 tot 14 personen). De ruime
foyer op de begane grond is het hart van Strowis. Hier kan
worden ontbeten, gekletst of spelletjes gedaan; er is een
kleine bibliotheek en er zijn computerfaciliteiten. In de
naastliggende keuken kunnen gasten hun eigen potje koken.
Strowis beschikt over een prachtig aangelegde tuin, met
een terrasje aan een vijver. Via de tuin is Strowis
achterlangs verbonden met politiek-cultureel
centrum ACU.
Hostel Strowis,
Boothstraat 8, 3512 BW Utrecht. Tel. 030-2380280,
e-mail:info@strowis.nl

Stichting De Weyst,
Handel (NB)
De
Weyst
werd opgericht in 1984 in het voormalig Kapucijnen
klooster te Handel en is gebasseerd op de ideeën
van Mahatma Gandhi, Lanza del Vasto en de vredes-
en milieubeweging.
Na
jarenlang als leefgemeenschap te hebben gefungeerd, is
De Weyst tegenwoordig vooral een groepscentrum dat
accommodatie biedt aan tal van gezelschappen met diverse
achtergronden (zang, dans en meditatie). Er zijn twee
vaste bewoners.
In de moestuin en boomgaard wordt biologisch geteelt. De
oogst wordt deels aan huis verkocht. Voor gasten in De
Weyst wordt vegetarisch en biologisch gekookt met verse
groenten uit eigen tuin en in de oude houtoven wordt nog
op traditionele manier brood gebakken. Al sinds 1992 werkt
De Weyst samen met de Reclassering en de
Kinderbescherming, als werkplaats voor 'alternatieve  taakstraf
sacties'. Daarnaast is er ook altijd plek voor
vrijwilligers en stagiaires voor hulp in de tuin, het
gebouw (rijksmonument uit 1950) en bij de verzorging van
de gasten.
De Weyst geeft eenmaal per jaar een nieuwsbrief uit,
waarin ook het programma staat vermeld.
Stichting De Weyst,
Pater Petrusstraat 21, 5423 SV Handel. Tel. 0492-322509,
de_weyst@hotmail.com

Poortgebouw,
Rotterdam
Het Poortgebouw, een monumentaal pand
aan de Stieltjesstraat in de Rotterdamse kop van Zuid,
biedt onderdak aan een woongroep van dertig personen en
allerlei non-profit organisaties en activiteiten. Het
Poortgebouw herbergt daarnaast ondermeer een Voedselkoop
(VoKo) en een eetcafe-op-zolder.
Op 3 oktober
1980 werd het al jarenlang leegstaande Poortgebouw
gekraakt door jonge activisten met als doel de gemeente
te bewegen betaalbare huisvesting voor jongeren te
realiseren. Omdat er plannen bestonden om in het pand,
toen nog gelegen op het voormalige haventerrein, een
'eroscentrum' te vestigen, juichten de buurtbewoners de
bezetting door de krakers toe. Twee weken later besloot
de gemeenteraad het Poortgebouw om te vormen tot
officiële jongerenhuisvesting. Om een dure en
grootscheepse verbouw te voorkomen, lobbyden de krakers
voor verbouw van het pand in zelfbeheer. Dat lukte. Een
cascobeleid werd overeengekomen: Rotterdam zorgde voor
de buitenkant en de bewoners huurden het pand en waren
verantwoordelijk voor de binnenkant. Op voorwaarde dat
zij de binnenkant zelf zouden renoveren. Zo creëerden de
bewoners zelf 28 wooneenheden.
Het
Poortgebouw wordt bewoond door een dertig personen
tellende woongroep, waaronder ook kinderen. Ook nu geldt
het casco-beleid dat de gemeente en de bewoners
overeenkwamen nog steeds. De bewoners zijn georganiseerd
in de Vereniging Poortgebouw, die in 1982 werd
opgericht. Sindsdien heeft het huis niet alleen maar een
woonfunctie gehad, maar ook onderdak geboden aan
allerlei 'sociale en culturele interacties'. Zo is er
een weggeefwinkel, een vegetarisch eetcafé - soms op
zolder gehouden, tijdens een open theater-avond
'TheAtic' - een VoKo, een podium en beschikbare ruimte
voor ideeële of kunstzinnige organisaties die niet
kapitaalkrachtig genoeg zijn om professionele ruimte te
huren.
"Het Poortgebouw is het levende voorbeeld dat
open-minded, experimentele en een do-it-yourself
mentaliteit de echte motoren zijn achter (sub)culturen
en niet exploiterend materialisme en eeuwenlang lobbyen
met de bureaucratie", zo beschrijven de huidige bewoners
hun plek. Activiteiten van het Poortgebouw draaien
voornamelijk op donaties en bezoekers van concerten e.d.
betalen de kostprijs. Subsidies aanvragen is vaak niet
mogelijk door het spontane karakter van de activiteiten.
Het
merendeel van de internationale Poortgebouwers is actief
binnen de Rotterdamse kunst- en cultuurwereld: een
creatieve energie die dag en nacht zichtbaar en hoorbaar
is in het Poortgebouw. De basis van dit alles wordt
gevormd door een sociale, politieke en ecologische
mentaliteit; de huisregels zijn a-hiërarchisch en
gebaseerd op tolerantie, vrede, bewustzijn van de
behoefte van de ander, en de vrijheid van gedachten en
expressie.
Vereniging Poortgebouw,
Stieltjesstraat 38, 3071 JX Rotterdam. Tel. 010-4771000,
innbetween@hotmail.com

Het Kloosterhof
van Gestel, Eindhoven
Het voormalige klooster aan de
Hoogstraat 301a, b en c en Genneperweg 11 in Eindhoven
biedt een dak boven vele hoofden: diverse woongroepen en
zeven maatschappelijke organisaties vinden er onderdak,
waaronder Omslag.
 In 1983 namen
vier zusters, verbonden aan de congregatie van de Zusters
van Liefde van Schijndel, hun intrek in een toen deels
leegstaand klooster aan de Hoogstraat, in de Eindhovense
wijk Gestel. Hun doel: het complex een
sociaal-maatschappelijke functie geven. Zelf hadden ze
maar een klein deel van de ruimtes nodig. De overige
ruimten werden verhuurd aan ideële organisaties. Binnen
een jaar zat het klooster 'propvol' en bruiste het er van
de activiteit en dat is sindsdien altijd zo
gebleven.
In september 2008 droeg de congregatie het beheer van het
pand over aan een nieuwe stichting; het gebouw kreeg toen
een nieuwe naam: Het Kloosterhof van Gestel. In
2010 werd ook de juridische eigendom overgedragen aan
stichting De Hoogstrater.
Diverse zelfstandige woongroepen
 Tot
hun vertrek, eind 2017, vormden de vier zusters de kern
van het Kloosterhof: de
Hoogstraatgemeenschap. Inmiddels heeft deze
woongroep een nieuwe samenstelling; zij bewoont het
voorste deel van het complex.
 De
achterkant van het gebouw is al sinds 1978 in gebruik door
de woon-werkgemeenschap van Emmaus Eindhoven.
De vaste kerngroep van Emmaus bestaat idealiter uit drie
of vier personen. In de gemeenschap wonen en werken ook
altijd zo'n tien mensen mee die bij Emmaus tijdelijk
onderdak vinden. De Emmaus-woongroep voorziet in het eigen
levensonderhoud door het inzamelen en verkopen van
welvaartsresten. Elke woensdag- en zaterdagmiddag is er
een drukbezochte welvaartsrestenmarkt.
De derde zelfstandige woongroep die in het complex is
gehuisvest is de opnamegroep van De Combinatie,
die tijdelijk opvang en onderdak biedt aan jongeren tussen
12 en 18 jaar die in een probleemsituatie verkeren.
In de zuidvleugel bevinden zich de woonruimten van
Emmaus, een appartement van de Hoogstraatgemeenschap en
op de eerste verdieping is een orthodoxe
kerk.
Op de hoek van de zuidvleugel zijn de
werkruimten van Omslag,
Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling. Hier zijn
ook de bibliotheek van Omslag en het Servicepunt Anders
Wonen Anders Leven ondergebracht (de makers van
deze website!).
Een medewerkster van Omslag woont ook op deze plek. Klik
hier voor foto's van de binnen- en buitenlocatie van
Omslag: de werkruimten, de medewerkers en voor een indruk
van de activiteiten.
Een
dak boven veel hoofden
De overige ruimten in het Kloosterhof van Gestel worden
verhuurd als kantoor-, werk- en/of vergaderruimte aan
uiteeenlopende maatschappelijke organisaties: Vluchtelingen
in de Knel en therapie-praktijk HeelSaem. In het
complex is één voormalig klaslokaal bestemd voor
incidentele verhuur aan externe groepen.
Af en toe worden in Het Kloosterhof van Gestel gezamenlijk
activiteiten georganiseerd. Sommige bewoners delen
voorzieningen, zoals wasmachines en een fietsenstalling.
 De
Hoogstraatgemeenschap, Emmaus en Omslag hebben elk de
beschikking over een flink stuk tuin voor eigen gebruik.
De tuin van Omslag ontwikkelt zich steeds meer als een
ecologische sier-, eet- en leeftuin. Deze wordt regelmatig
gebruikt voor eigen activiteiten en kleinschalige
groepsbijeenkomsten.
Een klooster met toekomst
Medio 2008 droeg de Congregatie van de Zusters van Liefde
het kloostercomplex over aan een nieuwe
eigenaar/beheerder: stichting De Hoogstrater. In de
statuten ligt verankerd dat het pand altijd een ideële en
sociaal-maatschappelijke functie blijft houden. De
overdracht werd begeleid door het Ana Maria Fonds OnroerendGoed,
verbonden aan Vereniging Solidair. Meer over deze
overdracht >>>
Foto-verslag
van een rondleiding door het pand in september 2023
>>>
 De vaste huurders hebben zich
verenigd in Vereniging Het Kloosterhof van Gestel en zijn
samen verantwoordelijk voor het inhoudelijk gebruik van
het pand. Over Het Kloosterhof van Gestel is een folder
beschikbaar (informeer bij Omslag).
LEESTIP: in december 2022 verscheen een uniek
boek over de vier zusters, die het destijds (1983)
leegstaande klooster nieuw leven inbliezen: Verbind de
verschillen. Stukje
geschiedenis >>>

Het
Landbouwbelang, Maastricht
Culturele vrijplaats Het Landbouwbelang
ontstond in het voorjaar van 2002. Krakers namen de
leegstaande graansilo in gebruik en creëerden zo een
plek waar jong en oud terecht kan om zich creatief te
uiten en elkaar te ontmoeten.
Terwijl projectontwikkelaars, beleggers,
politiek, banken en eigenaar gemeente Maastricht maar
geen overeenstemming konden vinden over de bestemming en
ontwikkeling van de oude graansilo Het Landbouwbelang,
nam een groep doortastende studenten en kunstenaars het
heft in eigen handen. Voor het gemak sloegen ze de
bureaucratische weg over en realiseerden ze zelf
vrijwillig een culturele vrijplaats. Hun motivatie: "De
snelgroeiende en zich culturele hoofdstad noemende stad
Maastricht heeft sterk de behoefte aan een plek waar
zich op een laagdrempelige manier veel culturele
initiatieven kunnen ontwikkelen". De royaal aanwezige
ruimten, de mogelijkheden van het gebouw en de vrijheid
werden en worden beschikbaar gesteld als werkruimtes,
voor exposities, publieke ruimte, concerten en feesten
of als repetitieruimte voor mensen die daarvoor nergens
anders terecht kunnen.
Wonen, werken en cultuur
De vaste bewoners van Het Landbouwbelang organiseren
zelf ook allerlei culturele activiteiten en projecten,
zoals toneelavonden, concertjes, feesten, open podia,
exposities etc. Dat de culturele broedplaats in een
behoefte voorziet blijkt uit het feit dat steeds meer
mensen en initiatieven hun weg naar Het Landbouwbelang
weten te vinden. Om de contacten met de buurt en de stad
te verstevigen, organiseert Het Landbouwbelang eens per
jaar een grote Open Dag.
Bekijk een YouTube
filmpje uit 2007 (4 min.)
Klik hier voor een verslag van een
Duitse studente die eind 2003 in Het Landbouwbelang
woonde.
Het Landbouwbelang, Biesenwal 3 (t/o Het Bassin),
6211 AD Maastricht, 043-3212411, landbouwbelang@gmail.com

De Nieuwe
Proef, Wogmeer (NH)
In de Wogmeer, tussen Hoorn, Alkmaar
en Heerhugowaard, is een woon-werkgemeenschap met een
agrarisch karakter in opbouw. Een plek om te wonen en te
werken met hoofd, hart en handen, op 45 minuten reizen
van Amsterdam.
Hoeve Jacob van Duven-Voorden ligt in
een nog een mooi groen gebied. Op de boerderij was er
van oudsher al een combinatie van wonen en werken, en
van werkender- en spelenderwijs leren. En dat was weer
een deel van de dorpsgemeenschap. Op de (voormalige)
proefboerderij leeft nog steeds de traditie van
experimenteren en de resultaten daarvan laten zien:
ideeën omzetten in daden. Zoals ontmoetingen en
volwasseneneducatie - lokaal en internationaal - die
nieuwe inzichten opleveren.
Onder de naam De Nieuwe Proef gaat de nieuwe
woon-/werkgemeenschap verder in die traditie:
experimenteren, ontmoeten, leren, de combinatie van
wonen en werken en ook de behoefte (en noodzaak) met de
groene ruimte bezig te zijn. Kortom met respect voor
voor mens, natuur en milieu, ingevuld volgens de
behoeften en verlangens van nu.
Agrarisch karakter
De Nieuwe Proef wil zich
ontwikkelen tot een 'community' met een agrarisch
karakter: een grote boerderij op het platteland, met
ruimte voor ateliers, ecologisch landgebruik, cultuur,
educatie en ontmoeting, een duurzame leefstijl en bewust
omgaan met de cultuurhistorie. Tot een gemeenschap,
waarin de mensen met hun verschillende achtergronden
zich op hun gemak kunnen voelen en een aantal waarden in
het leven delen. Jong en oud, met hoofd en/of met hand
actief, staande in de samenleving, met eigen geaardheid
en met enthousiasme.
Op De Nieuwe Proef is nog ruimte voor mede-bewoners:
samen maar niet op elkaars lip. En er zijn mogelijkheden
voor een eigen atelier, studio, trainings- of
oefenruimte. Reacties via de website.
De Nieuwe Proef, Wogmeer 105, 1643
NH Wogmeer.

Nieuw Rijsenburg, Driebergen-Rijsenburg
Nieuw Rijsenburg is een op
antroposofische leest geschoeide therapeutische
woon-werkgemeenschap annex zorgboerderij. De gemeenschap
is gevestigd op een biologisch-dynamisch landbouwbedrijf
en bestaat al ruim vijfentwintig jaar.
Nieuw Rijsenburg biedt langdurige behandeling en
begeleiding aan jong-volwassenen (18-28 jaar) met
ernstige psychiatrische of levensloopproblematiek.
Gedurende circa een jaar wordt de mogelijkheid geboden
om, door een combinatie van wonen, werken en
behandeling, het eigen leven zodanig vorm te geven dat
zelfstandiger de weg in de maatschappij kan worden
gevonden.
Wonen en werken
De leefwerkgemeenschap omvat een biologisch-dynamische
boerderij met geitenhouderij, kaasmakerij,
legkippenhouderij, melkveehouderij en groentetuin. Er
zijn zestien plaatsen voor een klinische behandeling;
daarnaast zijn er enkele plaatsen voor
deeltijdbehandeling, waarbij alleen overdag het
programma wordt gevolgd. De bewoners verrichten in een
gezond dagritme fysieke arbeid op de boerderij: in de
veehouderij, de kaasmakerij of de tuin, in de winkel, op
de onderhoudswerkplaats, in de huishouding of in de
keuken. In het werk, dat van direct belang is voor de
leefwerkgemeenschap, ervaren zij het nemen van
verantwoordelijkheid en het herstellen van de verbinding
met een sociale omgeving. De bewoners moeten in staat
zijn tot enige zelfstandigheid en zelfredzaamheid; ze
mogen niet verslaafd zijn en men moet fysiek in staat
zijn de lichamelijke arbeid te verrichten, die een
agrarisch bedrijf met zich meebrengt.
Uitgebreid sociaal programma
Nieuw Rijsenburg biedt 24-uurs begeleiding en een
sociaal-therapeutische omgeving met ruimte voor
expressie en aanvullende antroposofische therapieën,
zoals kunstzinnige therapie, euritmietherapie,
uitwendige behandelingen en biografische begeleiding. Er
is een uitgebreid sociaal programma met activiteiten
binnenshuis en culturele activiteiten buitenshuis. Er
wordt gezond gegeten. De maaltijden worden bereid in de
eigen keuken. De producten van de boerderij zijn
grotendeels voor eigen gebruik maar worden ook verkocht
in de boerderijwinkel.
In het slaaphuis heeft elke bewoner een eigen kamer met
wastafel, bureau en kast. Er zijn gemeenschappelijke
ruimtes waar de bewoners samen eten, therapie hebben of
recreëren.
De begeleiding richt zich op verder herstel en terugkeer
naar de eigen of een nieuwe leefsituatie. Een verblijf
van ongeveer een jaar in de leefgemeenschap kan een
vervolg zijn op behandeling in de Bernard Lievegoed
Kliniek. Deze kliniek resorteert samen met Nieuw
Rijsenburg onder de Stichting ter Bevordering van
Antroposofische Psychiatrie. Klik hier voor meer info.
Een leuk artikel over Nieuw Rijsenburg
verscheen in juni 2001 in antroposofisch maandblad
Motief.
Nieuw Rijsenburg, Langbroekerdijk
2, 3972 ND Driebergen-Rijsenburg. Tel. 0343-515571.
Enkele andere sociaal-therapeutische woon- en
werkgemeenschappen op antroposofische grondslag:

Woon- en werkgemeenschap
Savita in Winterberg (Du)
Centrum
Savita voor natuurlijk leven en genezen is
in 2013 van start gegaan. Geheel gedragen door
vrijwilligers ontwikkelt de plek zich tot woon- en
werkgemeenschap met een eigen activiteitenprogramma.
De voertaal is Nederlands.
Savita ontwikkelt een voormalig vakbondscentrum tot een
woon-werkgemeenschap rond natuurlijke leef- en
geneeswijzen. In 2013 werd de locatie aangekocht door
Erik Haezebrouck. De plek krijgt vorm en inhoud dankzij
bijdragen en inzet van heel veel donateurs en
vrijwilligers.
Op Savita woont een aantal mensen, zij vormen de
‘kerngroep. Hun doel is niet het verdienen van geld,
aangezien al het werk in principe vrijwilligerswerk is.
Op Savita leven mensen die in de uitbouw van hun
persoonlijke leven uitdrukking proberen te geven aan
dezelfde gedachten die ook aan de basis liggen van het
project.
Het grote complex ligt in een prachtige
omgeving in het Duitse Sauerland, nabij Winterberg. Met
veel beboste heuvels (zo’n 700 meter hoog), zuivere
lucht en in een uitstekende wandelomgeving met veel
uitgezette routes. Het grote, mooie gebouw dateert uit
de jaren zestig en kan zo’n zestig gasten herbergen in
eenvoudige mooie kamers met toilet en douche. De plek
biedt verschillende verblijfs-, meewerk- en
meeleefmogelijkheden: als gast, meewerkend gast (ook
voor en lange periode) of als cursist. Gasten
betalen 42,50 euro per persoon per dag. Je kunt ook
kiezen om er als meewerkend gast te verblijven, je werkt
dan vier uur per dag mee om 'de zaak’ draaiende te
houden, variërend van dienstverlening tot meewerken in
tuin, keuken en huishouden. In dat geval betaal je de
helft. Er is een specifiek cursusaanbod, en ter plekke
kunnen ook ruimten worden gehuurd om cursussen te geven.
Savita is goed te bereiken met de Flix-bus, je wordt
dan opgehaald bij Winterberg dat vlakbij ligt. Als extra
bonus ontvang je dan gratis een lakenpakket zodat je dat
niet als bagage mee hoeft te slepen!
Centrum Savita, In der Burbecke 15, 59955
Winterberg-Niedersfeld (Du). Tel.
00-49-2985-9088843. Web: www.savita.nl

Coöperaties van
Longo Maï
In 1973 trok een groep Zwitserse en
Oostenrijkse werkende jongeren en studenten naar de
heuvels van de Haute Provence (Fr) om daar een toekomst
op te bouwen volgens hun eigen idealen. Steen voor steen
bouwden zij de eerste Longo Maï-coöperatie
('dat het lang moge duren'). Anno 2010 is er
een keten van coöperaties, verspreid over
Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland en
Oekraïne, en een vluchtelingencoöperatie
in Costa Rica.
 Longo Maï
ontstond in de nasleep van de studentenprotesten van 1968.
De groep van ongeveer dertig jongeren wilde ver weg van de
stad, waar ze teveel traangas hadden ingeademd tijdens
demonstraties tegen de gevestigde orde. Onder het motto
'Liever een millimeter praktijk dan tien kilometer
theorie' stichtten ze in Limans de eerste coöperatie. Hier
werden vooral schapen gehouden, en daaruit ontstond
geleidelijk aan allerlei kleinschalige bedrijvigheid. De
uitzetting als 'ongewenste vreemdeling' uit Frankrijk van
enkele coöperatieleden, was in 1974 de aanleiding om in
Zwitserland een tweede coöperatie op te zetten, en in de
jaren daarna volgden er nog meer. Momenteel zijn er
coöperaties in Frankrijk,
Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland
en in de Oekraine. Alsmede de vluchtelingencoöperatie Finca
Sonador in Costa Rica.
Geen geïsoleerde eilandjes
De grootte en bedrijvigheid verschilt per coöperatie. Er
zijn veeteelt-coöperaties (schapen, runderen, varkens,
pluimvee); biologische tuinbouwbedrijven,
kruidenkwekerijen, olijven- en druivenboomgaarden, en
meubelmakerijen. Met bijbehorende productverwerking en
-verkoop (spinnerij, weverij, conservenbedrijf, etc.).
Voor de afzet van producten zette Longo Maï een eigen
netwerk op.Longo Maï heeft zich nooit beschouwd als een
vredig eilandje dat los staat van de rest van het
wereldgebeuren. Integendeel! Er is grote affiniteit met
'maatschappelijke verschoppelingen' en met de slachtoffers
van het vrije marktsysteem. De coöperaties fungeren als
smeltkroes van allerlei culturen en talen. Longo Maï runt
in Forcalquier (Fr) een niet-commercieel lokaal
radiostation ( Radio
Zinzine), is actief in het Europese boerenprotest en
zet zich in voor het behoud van kleine scholen. Altijd in
samenwerking met de lokale bevolking.
Internationale
solidariteit
In 1982 nam Longo Mai het initiatief tot oprichting van
het CEDRI, Europees Comitee ter Verdediging van
Vluchtelingen en Migranten, en in 1989 - na de val van de
Berlijnse muur - werd het Europees
Burgerforum opgericht door mensen uit Oost- en
West-Europa om gezamenlijk te zoeken naar een derde weg.
Op de coöperatie in Limans vinden regelmatig grote
internationale congressen plaats met workshops over oa.
duurzame energie en milieu-ontwikkeling, de
immigratieproblematiek en concrete uitwisseling tussen
Oost, West, Noord en Zuid. 
In solidariteit met vluchtelingen uit Nicaragua en El
Salvador, richtte Longo Maï in Costa Rica de
opvangcoöperatie Finca
Sonador op, waar nu zo'n 250 mensen wonen en in hun
eigen levensonderhoud voorzien.
De Nederlandse steungroep
Pro Longo Maï een paar keer per jaar een
Nederlandstalige nieuwsbrief
uit. Ook is er een Nederlandstalige
informatiekrant.
De meeste coöperaties bieden de mogelijkheid om er een vakantie
door te brengen; er is een eigen vakantiedorpje bij
Forcalquier (in de Provence).
Cooperative
Europeenne de Longo Mai, Grange Neuve, 04300
Limans/France. tel. (+)04-92730598.
Contact voor Nederland via: Stichting Pro Longo Maï
Door de jaren heen
is er een speciale band gegroeid tussen Omslag en
Longo Maï. Samen organiseerden we in het voorjaar van
2006 een busreis vanuit Nederland naar de coöperaties
in Frankrijk. Klik
hier voor meer informatie over die reis en het
(foto)verslag.
In augustus 2008 presenteerde Longo Maï zich tijdens
een drukbezochte Aanloopdag bij Omslag, met 's avonds
een muziekoptreden van Comedia Mundi in de tuin. Klik
hier voor een verslagje, foto's en muziek.
Omslag heeft relatief veel Nederlandtalige informatie
over Longo Maï verzameld op een speciale website en
in de Omslag-bibliotheek.

|

Woonvormen
Koepels en netwerken
Nederland:

Rest van Europa
Koepels
en netwerken (Europa)

Projecten
per
land (Europa)
België
Duitsland
Frankrijk

Groot-Brittannië

Ierland
Oostenrijk

Ukraïne
Zwitserland
Mondiaal
Koepels en
netwerken (buiten Europa)


Projecten
per land (buiten Europa)
Costa Rica
Israël

Venezuela
Verenigde Staten

|