Noteer hier vragen, opmerkingen, reacties en suggesties voor de redactie van deze website. Klik daarna op 'Verzenden'.

Transition Towns: de kracht van de lokale gemeenschap

Sinds de Brit Rob Hopkins in 2006 het eerste Transition Town initiatief nam in zijn woonplaats Totnes, komen er met de dag nieuwe initiatieven bij: in Groot-Brittannië, Australië, Nieuw-Zeeland, de VS, Japan, België, Duitsland. En sinds eind 2008 ook in Nederland.

Het Transition Towns-concept is een aanpak om op lokaal niveau te werken aan vermindering van de olie-afhankelijkheid, door de bevolking actief te betrekken bij initiatieven voor zelfbeheer van vitale behoeften als voedselproductie, energie-opwekking, duurzaam bouwen en versterking van de lokale economie.
Transition Towns is een beweging 'van onderop' en wordt
aangezwengeld door enthousiaste individuen.
Lees meer over dit concept >>>

In zijn Transition Handbook beschrijft Hopkins op heldere en praktische wijze hoe steden en dorpen het heft weer in eigen hand kunnen nemen. In korte tijd zijn inwoners van vele tientallen grote en kleine steden enthousiast met het concept aan de slag gegaan. Er is inmiddels een wereldwijd netwerk.
Het Transition Handbook is bij Omslag te bestellen >>>

In de nazomer van 2008 werd Transition Towns ook in Nederland geïntroduceerd. Ook hier blijkt veel enthousiasme voor de aanpak: www.transitiontowns.nl

Voorjaar 2009 waren er al actieve Transition Town stuurgroepen in Deventer, Groningen, Den Haag, Nijmegen, Tiel en Enschede. In minstens vijfitg plaatsen zijn contactpersonen die medestanders zoeken voor (uitbreiding van) een lokaal initiatief.

Wie meer over het TT-concept wil horen en anderen wil ontmoeten die met het model aan de slag willen, kan deelnemen aan een landelijke informatiedag, op diverse locaties in he land.

Verslagen en foto's van informatiedagen >>>

Raadpleeg de Aktie Agenda voor een bijeenkomst bij u in de buurt.

In het voorjaar van 2009 startten de eerste Transitie Trainingen: intensieve weekends voor leden van lokale initiatiefgroepen en voor mensen die een TT-initiatief willen opstarten .

Meer Nederlandstalig lezen over Transition Towns:

- 'Steden in de overgang' door Marta Resink (Omslag)
- 'Back to Basics' door Peter Polder (Peak OIl Nederland)
- 'Transition Town Totnes' door Rudy Dhont (Oikos, België)

De Bikkershof, Utrecht

De Bikkershof is een bijzondere stadstuin in de wijk Wittevrouwen in Utrecht. De omwonenden beheren sinds 1986 zelfstandig een stuk openbaar groen. Het binnenterrein achter de huizen meet 130 bij 20 meter.

Vroeger was het een bedrijfsterrein, nu is het de gemeenschappelijke tuin. Er werd een speelplein met zandbak aangelegd voor een kinderdagverblijf alsmede een bijzondere vijver. Verder zijn er moestuinen die ieder op zijn eigen manier bewerkt, zij het altijd zonder gebruik van kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen. Uit natuurliefhebberij wordt ook een heemtuin bijgehouden. Daarnaast is er nog een stukje bos met allemaal verschillende, bijzondere bomen. En er werd een stukje Limburgs mergellandschap aangelegd. De tuin werd ingericht op basis van de principes van permacultuur.

De Bikkershof ligt tussen de Bekkerstraat en de Goedestraat, beide zijstraten van de Biltstraat. Het terrein is dagelijks tot 18:00 toegankelijk voor het publiek. De ingang ligt aan de Bekkerstraat, ter hoogte van nummer 26. De website van de Bikkershof laat iets zien van wat er sinds 1986 tot stand is gebracht.

De Bikkershof: Omwonendenvereniging, Bekkerstraat 14, 3572 SH Utrecht. 030-2734433, info@bikkershof.nl

Permacultuur Haarlebrink, Enschede

Samen met buurtbewoners werd een strook van 600 m2 gemeentegrond aan de Haarlebrink omgetoverd tot een park vol planten die niet alleen mooi zijn, maar waarin ook onverwacht veel eetbaar is. Een stukje permacultuur in de stad.

De Haarlebrink is een deel van een buurt in Enschede, waarin de groenvoorziening van de gemeente nogal fantasieloos was. ,,Dat kan een stuk leuker nuttiger'', vond Rick van Rein van GroenGemak, een bedrijf dat zich toelegt op het ontwerpen van groene omgvingen die mooi en nuttig tegelijk zijn. Samen met collega-groenman Rob Boers en buurtbewoners ging hij aan de slag. Van Rein: ,,Het is een permacultuur geworden die we met de buurt onderhouden en waarin bijzondere, vaak eetbare of medicinale planten te vinden zijn. We zijn te werk gegaan met de principes van permacultuur. Dat is een variant op biologisch (moes)tuinieren met vooral vaste planten. Als je kunt kiezen tussen een eikeboom en een kersenboom, dan liever de laatste - want daar komen vruchten aan die voor mensen en vogels lekker zijn''.
Meer over dit project>>>

GroenGemak / Rick van Rein, Haarlebrink 5, 7544 WP Enschede. Tel. 053-7113421.

Meer permacultuurprojecten in Nederland >>>

Natuurtuin De Slatuinen, Amsterdam

In 1991 besloten buurtbewoners van stadsdeel De Baarsjes een braakliggend voormalig parkje aan de Slatuinenweg eigenhandig om te vormen tot een Natuurtuin in zelfbeheer.

Natuurtuin De Slatuinen ligt tussen de woonblokken aan de Slatuinenweg, Chasséstraat, Admiraal de Ruijterweg en Jacob van Wassenaar Obdamstraat. Honderden mensen genieten dagelijks vanaf hun balkon van de bijzondere tuin, die door de buurtbewoners zelf beheerd. Naast grote bonte spechten, esdoorns en dolle kervel vinden in dit 'vorborger paradijsje' nog talloze andere soorten bloemen, planten, vogels en kleine zoogdieren een rustige plek. De roodborstjes, Vlaamse gaaien en de boomkruipers die in de tuin broeden, zijn zeer op rust gesteld. De tuin herbergt verschillende biotopen: het (drassige) Ruyterpaadje, een houtwal, een bosgedeelte, een plas-drasberm, een duingebiedje en stapelmuurtjes. Een massaal bezoek kan al snel, zeker als de paden drassig zijn, leiden tot het vertrappen van de vegetatie. Daarom is de tuin beperkt opengesteld omdat de kwetsbaarheid van het gebied groot is. Toch kunnen schoolklassen onder deskundige begeleiding een interessante rondleiding krijgen.

Voor de door buurtbewoners
De betrokkenheid van de buurt bij het wel en wee van hun tuin is groot en dat heeft een positieve weerslag op het onderlinge contact en dus de leefbaarheid in de buurt. De tuin wordt onderhouden en opengesteld met de hulp van twaalf vrijwilligers en één betaalde kracht. De tuin is elke donderdag van 09.00-16.00 uur en elke eerste zondag van de maand van 13.00- 6.00 open voor bezoekers. Groepen op afspraak.
De ingang van de tuin ligt tussen Slatuinenweg 43 en 47.

Stichting Natuurtuin Slatuinen, Slatuinenweg 45, 1057 KB Amsterdam. Tel. 020-4124361, info@natuurtuin-slatuinen.nl

Project Aarde / Tuinen van overvloed, Zutphen

Project Aarde begeleidt groepen bewoners van ecowijken in de vormgeving van het gezamenlijk groen.

Het project is een initiatief van natuurontwikkelaar en permaculturist Hans Carlier. Project Aarde denkt en helpt graag mee met de ontwikkeling van (buurt)tuinprojecten: met deskundig advies, ontwerpcursussen, gehele of gedeeltelijke aanleg en onderhoud van natuurrijke en kunstzinnige tuinen die bovendien ook eetbaar en bespeelbaar (kunnen) zijn. Het bedrijf werkt ook met bewoners en overheid aan programma's zoals 'Meedoen in het Groen' en 'Lokale Agenda21' in park, schoolomgeving, volkstuin of milieucentrum.

In 2004 schreef Hans Carlier samen met Esther de Winter het boekje 'Milieuvriendelijk tuinieren met gebruikte materialen' over creatief hergebruik in de tuin'. Het gidsje staat vol met praktische voorbeelden en ontwerpen uit zijn eigen praktijk. Enkele ontwerpen van Carlier die inmiddels landelijke bekendheid genieten zijn 'de beestentoren' en de 'vlinderbuik'.

Project Aarde is aangesloten bij de Kring vakwerk natuurrijke omgeving Wilde Weelde, waarin hoveniers, plantenkwekers en tuin- en landschapsarchitecten samenwerken.

Projekt Aarde, Hans Carlier, Stokebrand 233, 7206 EE Zutphen. 0575-530394, carlier@daxis.nl

Ecologische tuinen in Arnhem: Spijkerkwartier en Spoorhoek

Als gevolg van buurtacties tegen parkeerplaatsen in de wijk, ontstonden vanaf 1983 in de Arnhemse wijken Spijkerkwartier en Spoorbuurt verschillende (ecologische) buurttuinen. Ze worden nog steeds door de buurtbewoners zelf onderhouden.

Het project Ekologische Tuin kwam tot stand onder de bezielende leiding van biologieleraar Ben J. Veld. De ingang van de 'puintuin' bevindt zich aan Prins Hendrikstraat 49-51. Rondom een verdiept grasveld in het midden verrees hier een aantal hoge puinheuvels (meer dan 100 ton puinverwerking). De plek - door sommigen enigszins denigrerend de puintuin genoemd - staat inmiddels vol inheemse planten, struiken en bomen. Er zijn trappetjes, kronkelpaden, een vijvertje, een 'vleermuistoren' en een zandbak, en er zijn verschillende intieme en open zitplekken. Na realisering van deze tuin kwamen er meer buurttuinen bij: de Watertuin, een zgn. Achtertuin, de Bestedelingentuin, de Schooltuin, de Kruidentuin, de Spoortuin, de Posttuin en een tuin in het Emmaplantsoen.

Behalve deze grotere buurttuinen zijn er in het Spijkerkwartier en de Spoorhoek ook veel kleinere buurttuinen, en veel gevel- en stoeptuintjes. Het groenbeheer in de buurt wordt gestimuleerd door de zeer actieve Groengroep die ook educatieve activiteiten, plantenmarkten, cursussen, rondleidingen en vlinderonderzoek organiseert.

Voor meer informatie over de tuinen of over rondleidingen: Spijkerstraat 185a, 6828 DC Arnhem. 026-4433883, spijkertuinen@hccnet.nl

De Nieuwe Ronde, Wageningen

De Nieuwe Ronde is een biologische groentekwekerij, waar aangesloten leden zelf hun groenten, kruiden, kleinfruit en bloemen kunnen oogsten.

De akkers van Nieuwe Ronde liggen aan de Oude Diedenweg, tegen de bosrand van Wageningen-Hoog. Achter de ingang van wilde bloemen en geurige kruiden liggen de groentenbedden. Vanaf het voorjaar tot ver in de winter groeit hier een overvloed aan groente, bessen, aardbeien en kruiden.

Zelfoogst-tuin
Alle leden van De Nieuwe Ronde kunnen hiervan zelf oogsten, elke dag en hoeveel ze nodig denken te hebben. De akkers worden onderhouden door twee tuinders - Klaas Nijhof en Wendela Zijlstra - die daarbij worden geholpen door leden van vereniging De Nieuwe Ronde. Er wordt gewerkt volgens de richtlijnen van het EKO-keurmerk. Mede daardoor vormt de tuin een harmonieus landschappelijk geheel waar je je ook even lekker kunt ontspannen.

Alle klanten van De Nieuwe Ronde zijn lid van de vereniging. De leden kennen tuin en tuinder en werken mee aan 'hun' groentekwekerij. Zo denken ze mee met teelttechnische, financiële en beleidsaspekten van het bedrijf. De leden verzorgen ook de nieuwsbrief Het Groene Blaadje, ze helpen met het tuinwerk en organiseren feesten. Voor jonge kinderen is in de middencirkel een speelhoekje ingericht; grotere kinderen kunnen meehelpen bij het oogsten. In de zomer worden er regelmatig kinderactiviteiten in de tuin georganiseerd.
Het lidmaatschap van De Nieuwe Tuin kost 150 euro per jaar. Hiervoor mag een breed aanbod aan groenten, kleinfruit, aardappelen en keukenkruiden worden geoogst. Niet-zelfoogstende leden kunnen voor 47 euro per jaar 'steunend lid' worden en ontvangen 40% korting bij het kopen van losse groenten op de tuin. Wie een jaar lang alleen boeketten bloemen en theekruiden wil oogsten betaalt daarvoor 56 euro.

De Nieuwe Ronde, Leeuweriksweide 132, 6708 LM Wageningen. 0317-413899.

Buurt in Beweging

Duurzame Buren

DuurzameBuren.nl is dé bron voor praktische informatie als het gaat om duurzame acties rond het eigen huis. Hier hoor je van de doeners zelf wat werkt en wat niet! Duurzame Buren geven hun kennis graag door. Dit doen ze via een website, maar ook graag in real life.
Via de website kunnen buren elkaar vinden en hun persoonlijke ervaringen delen rond duurzaam bouwen en wonen, energiebesparing en -opwekking.

Duurzame Buren is een project van de Organisatie voor Duurzame Energie (ODE). De vele leden van deze landelijke vereniging hebben samen een enorme schat aan kennis die zij graag willen delen. Daarbij zijn zij constant op zoek naar de nieuwste tips over energiebesparing en -productie in eigen beheer. DuurzameBuren.nl biedt een ideale omgeving om deze uitwisseling te stimuleren.

De WijkAlliantie

De WijkAlliantie is een 'Nederlands- kosmopolitische, onafhankelijke burgerorganisatie', die werkt aan creatieve wijken. De stichting bundelt en steunt bewoners die zélf, samen met geestverwanten, iets willen doen om de sfeer in de buurt goed te houden… of weer te maken.

Stichting WijkAllantie ontstond eind 2004 als een voortzetting van het project De Wijk Is Van Ons Allemaal. Uitgangspunt van de Alliantie is dat er in elke wijk allerlei talenten zitten 'verstopt'. De een kan goed met z'n handen werken, een ander zit boordevol ideeën en weer een ander kan goed luisteren of is een prima organisator. Uit het samengaan van die talenten komen vaak de leukste initiatieven voort die de hele wijk ten goede (kunnen) komen.

Een volwaardige plek voor iedereen

Zonder blind te zijn voor het klimaat van maatschappelijke spanningen, gelooft Stichting WijkAlliantie erin dat burgers hun eigen oplossingen hebben voor reële problemen op wijkniveau. De uitdaging zit erin om de creatieve talenten in buurten tot bloei te brengen en krachtig te steunen. Het gebeurt in de buurten, maar een steun in de rug is geen overbodige luxe. De ambitie van de WijkAlliantie is daarom om een landelijk netwerk te zijn van en door burgers die zowel in hun eigen buurten actief zijn, als onderling samenwerken. Het doel is dat iedereen op het microniveau van buurt en wijk een volwaardige plek vindt, ongeacht etnische of leeftijdskenmerken.

Denken, doen en debat

De WijkAlliantie werkt zowel landelijk als lokaal; daarbij staan drie trefwoorden centraal: doen, denken en debat. Ze kan trainingen verzorgen voor bewonersgroepen, meehelpen om samenlevingsproblemen in specifieke wijken aan te pakken, of een bijdrage te leveren aan debatten.

Stichting WijkAlliantie, Postbus 11850, 1001 GW Amsterdam. 020-6383633, info@wijkalliantie.nl

Opzoomer-projecten, Rotterdam

In 1989 zetten bewoners van de wijk Het Nieuwe Westen in Rotterdam een nieuwe trend door samen aan de slag te gaan om hun straat en buurt op te knappen. Het initiatiatief kreeg al snel navolging en 'opzoomeren' werd een nieuw begrip in Nederland.

De term 'Opzoomeren' verwijst naar de Opzoomerstraat in de Rotterdamse wijk het Nieuwe Westen (deelgemeente Delfshaven). In 1989 staken de bewoners zelf de handen uit de mouwen om hun straat schoner, veiliger en gezelliger te maken. Men was het beu om nog langer te wachten op en te klagen over 'de overheid'. Men zorgde zelf voor extra verlichting (de zogenaamde Opzoomerbolletjes). De straat werd opgefleurd. En regelmatig ging de bezem door de straat. Het initiatief werd in Rotterdam verheven tot HET voorbeeld van sociale vernieuwing, in de rest van Nederland soms afgedaan als een variant van straatje vegen, soms met veel jaloezie bekeken en geïmiteerd.

Honderden straten in Rotterdam 'opzoomeren' inmiddels mee. Naast schoon, heel en veilig houden van hun straat, houden veel bewonersgroepen zich ook bezig met sport en spel, ontmoeting en samenwerking tussen bewoners van verschillende culturen en generaties.

Projectbureau Opzoomer Mee, Schiedamsedijk 55a, 3011 EE Rotterdam. 010-2131055, info@opzoomermee.nl

Een overzicht van voorbeelden van multiculturele wijkontwikkeling vind u hier.

Buurtproject Tijd Voor Elkaar, Utrecht-Zuid

'Tijd Voor Elkaar' is een sociaal-economisch netwerk, bedoeld om de contacten tussen buurtbewoners te versterken en zo beter zorg te dragen voor de buurt. Kernwoorden zijn eigen verantwoordelijkheid en zelfbeschikking.

Het project Tijd Voor Elkaar maakt gebruik van de onbenutte kwaliteiten in de wijk. Aan de hand van een ABCD-methode worden kwaliteiten, wensen en behoeften geïnventariseerd, die vervolgens via een website en een dienstenmakelaar bij elkaar worden gebracht. Wie iets doet voor een ander ontvangt 'roosjes' als bedankje, een soort punten die je ook weer kunt uitgeven. Deelnemers aan het project zijn bewoners, winkeliers, lokale vrijwilligersorganisaties, wijkbureaus en instanties als de gemeente, woningbouwcoöperaties, zorginstellingen etc. Het sociaal-economisch netwerk is een middel om allerlei problemen in de buurt (veiligheid, rotzooi op straat, eenzaamheid, zorg) integraal aan te pakken. Het grootste effect wordt gescoord als bewoners ook economisch iets voor elkaar kunnen betekenen. Tijd Voor Elkaar is een project van Stichting Ander Geld.

Stichting Ander Geld, Zilvergeldstraat 47, 3513 VP Utrecht. info@andergeld.nl

Over het Het Tijd Voor Elkaar-project in Utrecht-zuid, verscheen in 2007 een evaluatie-onderzoek door het Verwey-Jonker Instituut.

Crabbehof dopt z'n eigen boontjes, Dordrecht

In 2004 startte in de Dordtse wijk Crabbehof een intercultureel buurtproject dat zich steeds verder uitbreidt.

In een leegstaande garagebox kwam een fietsenwerkplaats voor de buurt, gerund door een gepensioneerde fietsenmaker. Er worden oude en ongebruikte fietsen ingezameld en weer bruikbaar gemaakt: de Crabbehof-fiets! De fietsen krijgen een mooie sticker met het eigen Crabbehof-logo erop. Woningcorporatie Woondrecht sponsorde in natura door voor dit project een garagebox beschikbaar te stellen.
Enkele vrouwen startten een hergebruikproject voor baby- en kinderkleding: zij verzamelen de kleding en repareren die zonodig. Daarna gaat die naar mensen in de wijk die de kleding het hardst nodig hebben.
Bij het groenteproject speelt de groenteboer die elke woensdagmiddag straatverkoop doet in de wijk een sleutelrol: de niet verkochte groenten gaan naar speciale vrjwilligers, die er lekkere maaltijden van maken - zowel buitenlandse als Nederlandse. Die worden gratis uitgedeeld in het buurthuis.

Uit dit initiatief volgde nog iets leuks: de speeltuinvereniging begon met het organiseren van buurtmaaltijden. Zo ontstond er ook een soort voedselbank: diverse buurtsupermarkten stellen restant-levensmiddelen beschikbaar, waarvan pakketten worden samengesteld voor wijkbewoners die te weinig geld hebben om eten te kopen.
Anno 2006 is een buurtmoestuin, annex bloementuin in voorbereiding, waar buurtbewoners zelf voedsel kunnen telen. Daarvan kunnen dan weer lekkere hapjes en maaltijden worden bereid. Misschien kan daar wel een soort catering uit voortkomen. De bloemen zouden naar ouderen en een zorginstelling in de wijk kunnen gaan.

Dit project wordt door het buurtopbouwwerk begeleid, met ondersteuning van Stichting Aarde in Utrecht.

In 2007 winnaar van de Movisie Diversiteitsprijs.

Stichting Aarde, Postbus 533, 3500 AM Utrecht. Tel. 030-2302380, e-mail: info@aarde.org

Zomaar wat inspirerende initiatieven

• Stichting Raakveld (Tilburg) biedt creatieve activiteiten voor en door mensen met een beperking. Kernwoorden: cultuur, natuur en zorg. Met een combinatie van theatrale en landelijke sfeer proberen ze ervoor te zorgen dat de mensen zichzelf durven en kunnen zijn en samen op zoek willen gaan naar hun eigen talenten. Enkele projecten: zorgtheater, zorgtuintjes, mozaïek in de wijk en schoenendoos online. In 2007 won dit initiatief de Brabantse Integratieprijs.
  
  
• Stiching Speelstraten stelt zich ten doel om gewone , doorgaans kinderrijke, straten op zon- en feestdagen vanaf 12 uur auto- en verkeersvrij maken, opdat die weer een speel-, leef- en ontmoetingsfunctie krijgen. In 2006 startte een proefproject in 's-Hertogenbosch.
  
  
• De Wenswijk is een methode voor gemeenten, basisscholen en wijkorganisaties om samen werk te maken van een mooie, leuke en fijne wijk. Kinderen spelen hierbij de hoofdrol! Een initiatief van Stichting Echte Welvaart.
  
  
• Het EcoKids-programma is een educatief aanbod voor kinderen tussen acht en twaalf jaar. Ze gaan samen aan de slag met natuur en milieu in hun eigen buurt. Er zijn al tientallen EcoKids-team, verspreid over het hele land!
  
  
• Stichting Paardebloem organiseert inspirerende en spannende natuuractiviteiten voor kinderen, volwassenen en bedrijven: kinderexcursies en natuurkinderfeestjes, natuurtochten en natuurbelevingsworkshops. Dit initiatief van Klaartje Timmerman won in 2007 de derde prijs in de Terre de Femmes Milieuprijs.
  
  
• Onder de naam Lekker Utregs startte in 2006 in Utrecht-stad en regio een project voor meer regionale voedselproductie en -consumptie.
  
  

Ecologisch werkende buurt- en stadsboerderijen

Ter inspiratie hieronder wat willekeurige links naar buurt- en stadsboerderijen waar biologisch wordt gewerkt.

Almere: Stadslandgoed De Kemphaan

Amsterdam:Buurtboerderij Ons Genoegen (Westerpark)
Stadshoeve Zunderdorp (biol-dynamisch)
Biologische zorgboerderij 'De Boterbloem'

Culemborg: Permacultuur stadsboerderij Caetshage

Eindhoven: Boerderij/kaasmakerij De Genneper Hoeve

Groningen: Stadsboederij De Wiershoeck

Zoeterwoude: Stadsboederij Het Geertje (geiten)

Project Natuur in de wijk

Het project 'Neem de natuur in de wijk, de wijk in de natuur' heeft vier stadstuinen geadopteerd in Amsterdam en Rotterdam om als inspirerend voorbeeld te dienen voor anderen.

De tuinen zijn opgezet door en in beheer bij buurtbewoners en vrijwilligers. De vier tuinen zijn Ecotuin west, Hof van Lof en De Ruige Hof in Amsterdam, en het Wijkpark en de wijktuinen in Het Oude Westen, Rotterdam. Over deze projecten werd in 2005 een informatieve dvd gemaakt.

Ecotuin West in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer is inmiddels gesrtopt. De tuin vormde het sociale middelpunt van de Kolenkitbuurt, een wijk in Amsterdam met 85 procent allochtonen. Naast gezelligheid bood de tuin een cursus ecologisch tuinieren, het juiste moment van oogsten en bijvoorbeeld de beste manier om pompoenen te bewaren.

Hof van Lof is te vinden in de Amsterdamse Pijp. Leden van de Oranjekerk en buurtbewoners hebben in de tuin bij de kerk een 'Hof van Lof' aangelegd en onderhouden deze ook. In de Hof is ook een pluktuin voor bloemen die tijdens kerkdiensten worden gebruikt. Dit initiatief wordt gesteund door het Platform Kerktuinen van de werkgroep Kerk en Milieu van de Raad van Kerken. Over de totstandkoming van deze tuin verscheen eind 2004 een informatief boekje: Kerktuinen op de drempel naar de wijk.

De Ruige Hof in Amsterdam-zuidoost kwam er nadat in 1994 buurtbewoners in actie kwamen om twee terreinen in zuidoost (Bijlmermeer) te behoeden voor verdere bebouwing. Er werd ruimte gemaakt voor een natuurgebied om de natuur dichter bij de stadsbewoners te brengen. De heemtuin en de kruidentuin werden toegankelijk gemaakt voor rolstoelgebruikers, en de Natuurvereniging De Ruige Hof werkt samen met boeren bij de bescherming van weidevogels en het beheer van de slootkanten in de aangrenzende gebieden.

Het vierde voorbeeldproject vormen het Wijkpark en de wijktuinen in Het Oude Westen, Rotterdam. Op initiatief van de Actiegroep Het Oude Westen werd eind jaren tachtig een wijkpark aangelegd. Later kwamen daar een wijktuin en volkstuinen bij. Zo ontstond midden in het centrum van Rotterdam een kleine oase van rust en stilte voor de wijkbewoners. Ook kantoorpersoneel van de omringende kantoorkolossen vertoeven er graag.
IKON-tv zond in 2005 een documentaire over dit project uit onder de titel 'Gemengde sla'. Dit programma is nu ook op dvd beschikbaar.

Multiculturele volkstuinen in Arnhem

De Volkstuinvereniging Arnhem Zuid aan de Eimersingel-Oost in Malburgen startte in oktober 2005 met een multicultureel project, waarvan de hele buurt kan meeprofiteren. Er wordt biologisch geteeld: de Aarde als middel tot integratie!

'Volkstuinen als smeltkroes voor integratie van verschillende bevolkingsgroepen', zo heet het initiatief in formele termen. Bestuur en leden van de Volkstuinvereniging willen samen met de buren en buurtorganisaties de anonimiteit in de buurt doorbreken en de verschillende etnische groeperingen laten integreren. De vereniging telt zo'n honderd honderd leden, waarvan zestig met een niet-Nederlandse achtergrond. Elke volkstuinder brengt eigen kwaliteiten mee. De een kan lekker koken, de ander kan leuke en spannende verhalen vertellen, een derde kan goed muziek maken of heeft bijzonder talent op dansgebied. Zo kan er een multicultureel feest van de grond komen. Maar ook de buren zullen actief bij het project betrokken kunnen worden.

Zo zouden er voor de scholen aan de Eimersingel educatieve tuintjes kunnen komen, die ook een plaats krijgen in het lesprogramma. En onderzocht wordt of de overvloed aan groenten van de volkstuinen via een buurtmarkt aan de bewoners van de buurt kan worden aangeboden, zodat ze de bijzondere smaak van de biologisch geteelde groenten kunnen proeven.
Het initiatief maakt deel uit van het programma Sociale Bouwstenen Malburgen en krijgt (financiële) steun van de gemeente.
Begeleiding van het volkstuinenproject vindt plaats door Arnold Hoogenkamp van Arnold&Co.

Arnold & Co, Schraaweide 34, 6932 LT Westervoort
Tel. 06-24204280, arnold&co@xs4all.nl

Multiculturele volkstuinen De Smalle Steeg, Nijmegen

Aan de rand van Nijmegen, ingeklemd tussen de A73 en een bedrijventerrein, liggen de volkstuinen van tuin- en ontspanningsvereniging De Smalle Steeg.

Vereniging De Smalle Steeg beheert volkstuinen in de wijk Leuvensbroek in Lindenholt. Van de negentig leden van De Smalle Steeg is een derde niet van Nederlandse afkomst. De vereniging leden uit Nederland, Marokko, Indonesië, Armenië, voormalig Joegoslavië, Turkije, Thailand, Spanje en Suriname. Er worden zowel siergewassen als groenten en kruiden geteeld. In tegenstelling tot veel andere volkstuincomplexen, mogen de tuinders op De Smalle Steeg tuinhuisjes en kassen op hun percelen plaatsen, waardoor ook allerlei warmteminnende gewassen kunnen worden verbouwd.
Op het terrein staat een kantinegebouw, waar gezamenlijke koffieuurtjes worden gehouden. Daarnaast zijn er geen georganiseerde gezamenlijike activiteiten (meer). Wel nemen de volkstuinders zelf geregeld initiatieven.

Het tuinencomplex ligt aan beide zijden van de Smallesteeg. Voor informatie: 024-3732219.

Bijzonder groen in Utrecht-Overvecht

In de Utrechtse flatwijk Overvecht lopen allerlei projecten waar bewoners in zelfbeheer het openbaar groen in hun wijk verzorgen. Van plantenbak tot park.

Tien van deze bewonersinitiatieven staan beschreven in het boek 'Bijzonder groen', uitgegeven door de Vereniging Nieuw Utrecht. Bijvoorbeeld het Sjanghaipark, waar bewoners en kunstenaars al zo'n 35 jaar geleden een groot grasveld omtoverden tot een wild park. Of het volkstuinencomplex aan de Vancouverdreef, waar twaalf allochtone vrouwen samen met hun kinderen op mlieuvriendelijke wijze groenten telen. Er worden recepten uitgewisseld, en samen gekookt. Ook het fenomeen 'bruikleentuin' is een Overvechts initiatief. De projecten kwamen vaak tot stand met medewerking van de gemeente, de woningcorporatie, het (buurt-)opbouwwerk en het Milieupunt Overvecht.

Vereniging Nieuw Utrecht, Postbus 804, 3500 AV Utrecht. tel. 030-2231576. e-mail: info@nieuwutrecht.nl

Inspirerende plekken om te bezoeken

Enkele persoonlijke aanbevelingen van Marta Resink, webmaster van deze site...

De Tuinen van Oase in Beuningen

De Levenstuinen van het Groot Hontschoten, Teuge (Ov)

De Eco-kathedraal van Louis le Roy, Mildam (Fr)

Natuurkunstwerk Het Paradijs, Enschede